Iritabilni kolon, smatra se jednim od najčešće rasprostranjenih oblika gastrointestinalnih oboljenja. Ova vrsta oboljenja, u narodu je poznata kao sindrom nervoznih creva, a u okviru medicinske prakse, često se naziva i mukozni kolitis, spastički kolitis, spastični kolon ili sindrom prenadraženog debelog creva.
Najčešće, iritabilni kolon nastaje i počinje da se razvija između dvadesete i dvadeset devete godine života, ali postoje i primeri pacijenata kod kojih je iritabilni kolon nastao i počeo da se razvija nešto kasnije i to od trideset pete do četrdesete godine života.
Srazmerno učestalosti kroz koju je izražen, iritabilni kolon je svrstan u red bolesti savremenog društva, a najčešći uzrok njegovog nastanka i razvoja jeste stres, tačnije učestala ili konstantno prisutna izloženost organizma stresu. Zbog te činjenice, iritabilni kolon se može okarakterisati kao vrsta psihosomatskog oboljenja.
Pored izloženosti organizma stresu, na nastanak i na razvoj iritabilnog kolona, mogu uticati i različiti drugi faktori, koje ćemo nešto kasnije, kroz sadržaj ovog teksta svakako nabrojati i opisati.
Ono što je pre toga važno da naglasimo, jeste da je iritabilni kolon oblik oboljenja koji na svu sreću vremenom ne može da preraste i ne prerasta u neki drugi, komplikovaniji oblik gastrointestinalnih oboljenja. To znači da iritabilni kolon ne može uticati recimo na stvaranje izraslina u unutrašnjosti creva ili na povećanje rizika od nastanka i od razvoja karcinoma creva.
U nastavku teksta, imaćete prilike da pročitate i da saznate više o simptomima, o uzrocima nastanka, o metodama dijagnostikovanja i o metodama lečenja iritabilnog kolona.
Simptomi iritabilnog kolona
Simptomi iritabilnog kolona, mogu biti izraženi kroz slabiji ili kroz jači intenzitet i učestalost njihovog manifestovanja, može se razlikovati od osobe do osobe, odnosno od pacijenta do pacijenta.
Konkretnije, kod određenog procenta pacijenata koji su izloženi prisustvu iritabilnog kolona, simptomi ovog oboljenja se manifestuju samo retko i to onda kada je reč o izloženosti organizma zaista stresnim životnim situacijama. Sa druge strane, kod značajnog procenta pacijenata, simptomi iritabilnog kolona se manifestuju zaista često i to čak i pri izlaganju organizma veoma blagom uticaju stresa.
Simptomi kroz koje se manifestuje prisustvo iritabilnog kolona su sledeći:
– Prisustvo bola u stomaku,
– Prisustvo grčeva u stomaku (ovaj simptom, često je praćen takozvanim krčenjem creva i osećajem previranja sadržaja u crevima),
– Prisustvo nadutosti stomaka,
– Prisustvo nagle potrebe za pražnjenjem creva,
– Prisustvo dijareje,
– Prisustvo opstipacije (kod nekih pacijenata, izražena je sklonost ka smenjivanju ovog i gore pomenutog simptoma, dok se kod drugih pacijenata kao simptom iritabilnog kolona manifestuje samo dijareja ili samo opstipacija),
– Prisustvo sluzi u sadržaju stolice,
– Prisustvo krvi u sadržaju stolice (manifestacija ovog simptoma je izuzetno retka, ali je moguća u prisustvu iritabilnog kolona),
– Prisustvo promena u izgledu stolice: U boji i u obliku stolice, mogu se uočiti veoma izražene promene. Konkretno, stolica može postati svetlija (bleđa) nego uobičajeno i može postati tanja nego uobičajeno. Takođe, stolica može biti često isprekidana i oblikovana u okruglaste, relativno sitne oblike,
– Prisustvo nervoze i opšte uznemirenosti organizma, koja je često praćena znojenjem dlanova ili ubrzanim radom srca,
– Prisustvo gorušice,
– Prisustvo glavobolje,
– Prisustvo umora,
– Prisustvo pojačanog znojenja,
– Prisustvo mučnine koja se može, ali i ne mora završiti povraćanjem,
– Prisustvo dismenoreje (reč je o bolnim mentruacijama),
– Prisustvo bola u regijama preponskih jama.
Ono što je karakteristično za upravo navedene simptome koji se manifestuju u prisustvu iritabilnog kolona, jeste da se oni nikada ne javljaju noću, tačnije za vreme spavanja, već isključivo tokom dana, kada je pacijent u budnom stanju.
Karakteristika navedenih simptoma je i to da su nešto intenzivniji ujutru, nego u ostalim periodima dana i da često postaju blaži, a neretko i u potpunosti izostaju nakon pražnjenja creva. Što je sadržaj u crevima prisutan u većoj količini, to su simtpomi iritabilnog kolona intenzivniji.
Ono što posebno pokreće nastanak i razvoj ovakvih simptoma jesu realno stresne i realno napete situacije. Međutim, kod značajnog procenta pacijenata, simptomi iritabilnog kolona, mogu nastati i mogu početi da se razvijaju i pri okolnostima pri kojima realno nije izraženo prisustvo stresa, ali pri kojima osoba sama svojim mislima, odnosno načinom na koji doživljava ili zamišlja određene stvari proizvodi stres. Primer takvih okolnosti je situacija u okviru koje osoba treba recimo da ode na mesto na kojem nikada ranije nije bila ili kada treba recimo da se upozna sa nekim novim ljudima. Sa realnog aspekta posmatrano, takva situacija sama po sebi ne predstavlja nikakav izvor stresa, ali osoba koja boluje od iritabilnog kolona je može doživeti kao stresnu i pri samoj pomisli da sa njom treba da se “suoči”, može početi da oseća simtpome iritabilnog kolona.
Uzroci nastanka iritabilnog kolona
Kod većine pacijenata, simptomi iritabilnog kolona nastaju i počinju da se razvijaju nakon proživljavanja nekih zaista stresnih životnih okolnosti kao što su smrt drage osobe, suočavanje sa dijagnozom neke teške bolesti (koja je izražena kod pacijenta lično ili kod neke njemu drage osobe), suočavanje sa gubitkom posla, proživljavanje nekakvih većih trauma, dugotrajna izloženost bilo kojoj vrsti problema i slično. Samim tim, jasno je da je kao što smo to već i napomenuli, glavni “okidač” za nastank i za razvoj iritabilnog kolona stres.
Međutim, na nastanak i na razvoj iritabilnog kolona mogu da utiču i brojni drugi uzroci i to su sledeći uzroci:
– Prisustvo depresije ili prisustvo nekog drugog oblika anksioznog ponašanja: kod većine pacijenata koji boluju od iritabilnog kolona, takođe se može dijagnostikovati depresija ili neki drugi oblik anksioznog ponašanja,
– Prisustvo bolesti zavisnosti (najčešće je u pitanju alkoholizam): Bolesti zavisnosti uzrokuju nastanak i razvoj iritabilnog kolona, uglavnom onda kada su izražene kroz značajno razvijen oblik, odnosno kada su dugotrajno prisutne i kada značajno utiču na poremećaj funkcija u organizmu,
– Prisustvo genetske predispozicije: Kao i većina drugih vrsta oboljenja i iritabilni kolon može nastati i može se razviti usled prisustva genetske predispozicije,
– Prisustvo nedovoljne koncentracije laktaze u crevima: Osnovna uloga laktaze, jeste sposobnost creva da laktozu razlože na glukozu i na galaktozu. U nedostatku laktaze, tačnije u prisustvu nedovoljne koncentracije laktaze u crevima, creva ne uspevaju da apsorbuju laktozu, odnosno produkte njene obrade glukozu i galaktozu i prolaze kroz manifestaciju simptoma iritabilnog kolona,
– Prisustvo zapuštenih ili nepravilno lečenjih bacilnih dizenterija: Dugotrajno prisustvo bacila u crevnoj flori, može rezultirati pojavom i razvojom osetljivosti creva, a samim tim i pojavom i razvojem iritabilnog kolona.
Dijagnostikovanje iritabilnog kolona
Da bi moglo da se dođe do pravilno i precizno postavljene dijagnoze iritabilnog kolona, potrebno je da se najpre obavi vrlo detaljan razgovor sa pacijentom u okviru kojeg će lekar na osnovu opisa simptoma koje pacijent oseća, odnosno primećuje, najpre moći da ustanovi ima li uopšte osnova i razloga da se posumnja na prisustvo iritabilnog kolona. Ukoliko takve osnove postoje, lekar će pristupiti najpre osnovnom kliničkom pregledu pacijenta, a zatim i vršenju analiza i specijalističkih pregleda kao što su laboratorisjka analiza uzorka krvi, laboratorijska analiza uzorka stolice, ultrazvučni pregled stomaka, rendgensko snimanje stomaka i slično (u okviru pojedinih medicinskih ustanova, u cilju dijagnostikovanja iritabilnog kolona, vrši se i rektosigmoidoskopija ili irigoradiografija).
Cilj obavljanja upravo pomenutih vrsta analiza i specijalističkih pregleda, jeste ne samo dijagnostikovanje eventualno prisutnog iritabilnog kolona, već i otklanjanje sumnje na prisustvo različitih drugih vrsta oboljenja čije se prisustvo u ljudskom organizmu može manifestovati kroz simptome koji su identični kao simptomi iritabilnog kolona.
Naime, čir na dvanaestopalačnom crevu, rana faza razvoja ulceroznog kolitisa, prisustvo kamena u žučnoj kesi, divertikulitis, prisustvo parazitske infekcije u crevima, prisustvo polipa u unutrašnjosti creva, upala jajnika ili prisustvo tumora na nekom od organa ženskog reproduktivnog sistema, samo su neke od vrsta oboljenja čije se prisustvo u ljudskom organizmu može manifestovati kroz simptome koji su karakteristični i za prisustvo iritabilnog kolona.
Tek ukoliko rezultati gore navedenih vrsta analiza i specijalističkog pregleda pokažu da u organizmu nije izraženo prisustvo drugih vrsta oboljenja, lekar može zaključiti da se radi o prisustvu iritabilnog kolitisa i tek onda može pristupiti određivanju mera lečenja.
Lečenje iritabilnog kolona
Nakon postavljanja dijagnoze koja jasno i nedvosmisleno potvrđuje prisustvo iritabilnog kolona, lečenje ove vrste oboljenja započinje jednim kvalitetnim i sadržajnim razgovorom između lekara i pacijenta. Cilj takvog razgovora, jeste da upozna pacijenta sa karakteristikama oboljenja i da mu pomogne da formira stav, odnosno pristup prema oboljenju.
S obzirom da ne postoji lek čija je namena konkretno usmerena prema lečenju iritabilnog kolona, u procesu lečenja ovog oblika oboljenja, koriste se uglavnom lekovi iz grupe spazmolitika koji deluju tako što opuštaju glatku muskulaturu. Sedativi, odnosno lekovi za smirenje i antidepresivi, takođe kroz svoje delovanje ispoljavaju efikasnost u procesu lečenja iritabilnog kolona.
Lekovi iz grupe laksativa, odnosno lekovi koji saniraju simptome opstipacije i koji doprinose lakšem i bržem pražnjenju creva, u prisustvu iritabilnog kolona treba da se izbegavaju i da se ukoliko je to neophodno koriste isključivo kratkotrajno. U protivnom, ukoliko se koriste često, takvi lekovi mogu uzrokovati stvaranje zavisnosti i mogu dodatno pogoršati funkciju creva, čineći creva lenjim i nesposobnim da samostalno obave proces pražnjenja.
S obzirom da je kao što smo to već i naglasili, iritabilni kolon oblik psihosomatskog oboljenja koje nastaje najčešće kao posledica izloženosti organizma stresu, izbegavanje stresnih situacija i povećanje otpornosti organizma na stres, predstavlja jedan od najznačajnijih faktora koji utiču na uspešno lečenje iritabilnog kolona i na eliminaciju simptoma ovog oboljenja.
Ishrana, takođe je nešto ka čemu pacijenti koji boluju od iritabilnog kolona treba posebno da usmere svoju pažnju.
Naime, osobe koje boluju od iritabilnog kolona, treba da se trude da što je više moguće organizuju svoju ishranu i to tako što će uticati ne samo na izbor namirnica koje konzumiraju, već i na učestalost i na vreme konzumiranja obroka.
Konkretno, osobe koje boluju od iritabilnog kolona, tokom dana treba da imaju što češće, a što manje obilne obroke i ti obroci, treba da budu svaki dan u isto ili u bar približno isto vreme. Na taj način, uspostavlja se balans funkcije creva.
Što se tiče izbora namirnica, osobe koje boluju od iritabilnog kolona, treba da izbegavaju teško svarljive namirnice i napitke kao što su masne namirnice, mesne prerađevine, namirnice koje sadrže veće količine začina ili ljute namirnice, gazirani sokovi, kafa ili alkohol.
Namirnice koje je poželjno konzumirati u cilju saniranja simptoma iritabilnog kolona su namirnice koje su bogate dijetalnim vlaknima (to je pre svega voće i sveže ili bareno povrće).
Konzumiranje većih količina vode i mineralne vode koja je bogata sadržajem magnezijuma i konzumiranje biljnih čajeva, takođe značajno doprinosi saniranju simptoma iritabilnog kolona.
Ono što se pored svega navedenog preporučuje pacijentima koji boluju od iritabilnog kolona jeste smanjenje konzumiranje cigareta, pojačavanje fizičke aktivnosti i uspostavljanje urednog ritma spavanja.
Poslednjih nekoliko godina, na tržištu su dostupne i različite biljne kapi, koje su se pokazale kao efikasno sredstvo, čija upotreba utiče najpre na proređivanje, a zatim i na potpuno eliminisanje simptoma iritabilnog kolona. Takve kapi, možete potražiti i kupiti u gotovo svim apotekama, ali i u prodavnicama zdrave hrane. Jedna od vrsta takvih kapi su “BioKolon biljne kapi za nervozna creva”.
Ono što je potrebno da znate ukoliko bolujete od iritabilnog kolona, jeste da je oboljenje koje imate dosta uporno i da kao takvo traži maksimalno posvećen pristup. Ukoliko takav pristup budete uspeli da uspostavite, sigurni smo da ćete pobediti ovo oboljenje i da će vaša creva ponovo početi da funkcionišu normalno i bez stvaranja bilo kog oblika smetnji, a to će u značajnoj meri popraviti kvalitet vašeg života i omogućiće vam da sve svoje svakodnevne obaveze obavljate mirno i rasterećeno, bez osećaja nervoze i napetosti i bez učestalog boravka u toaletu.
Onda kada u potpunosti uspete da se izborite sa prisustvom iritabilnog kolona i kada simptomi ovog oboljenja u potpunosti izostanu, nastavite da se hranite zdravo i nastavite da izbegavate izlaganje stresnim situacijama, kako bi ste osim simptoma oboljenja eliminisali i rizik od njihovog vraćanja.
