Termin “histerektomija”, odnosi se na hirurški postupak otklanjanja materice ili dela materice. Do potrebe za izvršenjem histerektomije, može doći usled prisustva različitih oboljenja materice, kao što su endometrioza materice, prisustvo mioma (fibroida) na spoljašnjem ili unutrašnjem materičnom tkivu, prisustvo karcinoma grlića materice, kao i prisustvo brojnih drugih oboljenja vezanih za matericu, odnosno materično tkivo.
U zavisnosti od toga da li se pri obavljanju histerektomije odstranjuje cela materica ili samo neki određeni deo materice i u zavisnosti od načina na koji se ovaj operativni zahvat izvodi, moguće je definisati više različitih vrsta histerektomije.
U kojim situacijama je potrebno izvršiti histerektomiju?
Ono što je prvo potrebno naglasiti kada je u pitanju histerektomija, jeste da ona zauzima poslednje mesto na listi mogućih rešenja zdravstvenih problema koji su mogu javiti u ženskom reproduktivnom sistemu. Drugim rečima, kada se dijagnostikuje bilo koji oblik oboljenja ženskih reproduktivnih organa, cilj svakog lekara, ali prvenstveno i cilj svakog pacijenta, jeste da se izbegne histerektomija. Zato, uvek se prvo pristupa pokušaju lečenja medikamentima.
Međutim, kada prisustvo bolesti toliko komplikovano da uporno lečenje medikamentima ne može da dovede do izlečenja, tada ne ostaje drugi izbor nego da se izvrši histerektomija. Veoma često, obavljanje histerektomije, predstavlja način da se pacijent izvede iz stanja u kojem je životno ugrožen i da može da nastavi život.
Međutim, nakon svakog obavljanja histerektomije, nastaju određene trajne posledice, čiji oblik i intezitet zavise od vrste histerektomije. O tome koje su konkretno posledice koje se javljaju nakon obavljanja histerektomije, pisaćemo nešto kasnije, a sada ćemo vam otkriti koja to stanja, odnosno koji oblici oboljenja najčešće dovode do obaveze da se izvrši histerektomija.
Ovo su stanja, odnosno oblici oboljenja koji dovode do potrebe za obavljanjem histerektomije:
– Adenomioza: Adenomioza predstavlja stanje u okviru kojeg dolazi do pojave grčenja materice, koje je najčešće praćeno krvarenjem. Usled prisustva ovog stanja, može nastupiti neznatno, ali i izraženo uvećanje materice.
– Endometrioza materice: To je stanje u kojem dolazi do abnormalnog i nekontrolisanog rasta materičnog tkiva i do njegovog širenja unutar organizma, tačnije unutar stomaka. Ovo stanje, najčešće se manifestuje kroz simptome kao što su prisustvo bola u unutršnjosti stomaka i to konkretno u regiji materice. U napredovaloj fazi, endometriza može biti uzrok neplodnosti.
– Hiperplazija: Hiperplazija podrazumeva stanje u okviru kojeg dolazi do abnormalnog rasta unutrašnjeg materičnog tkiva. U početnoj fazi razvoja, ovaj oblik oboljenja se smatra benignom pojavom, ali ukoliko se ne leči, odnosno ne sanira na vreme, hiperplazija gotovo uvek dovodi do stvaranja malignih promena, odnosno do pojave karcinoma.
– Fibromi, odnosno miomi na materici: Fibroidi ili miomi kako se češće nazivaju, predstavljaju oblik benignih (dobroćudnih) tumora koji se mogu javiti na površini unutrašnjeg ili spoljašnjeg materičnog tkiva. Karakteristika fibroma, jeste da imaju sposobnost brzog i nekontrolisanog širenja i da u zavisnosti od faze razvoja mogu biti definisani kao mali ili kao veliki, tačnije rašireni fibromi. Što su fibromi veći, to je i manifestacija simptoma koji otkrivaju njihovo prisustvo izraženija. Najčešće, prisustvo fibroma se manifestuje kroz obilna i produžena menstrualna krvarenja, ali i kroz pojavu bola u stomaku u regiji materice.
– Prolaps materice: Prolaps materice, najjednostavnije je definisati i objasniti kao spuštenost materice u nivo koji je niži od uobičajenog. Kada dođe do prolapsa materice, prvi simptomi koji se mogu osetiti, jesu osećaj nelagodnosti i osećaj pritiska u unutrašnjosti vaginalnog kanala.
– Menoragija: Menoragija predstavlja stanje u okviru kojeg dolazi do obilnog krvarenja iz materice koje najčešće počinje u toku trajanja menstrualnog ciklusa, ali se ne završava onda kada bi menstrualni ciklus trebalo da se završi, već se nastavlja. Do pojave menoragije može doći usled prisustva hormonalnih promena, ali i usled prisustva izraslina na tkivu materice. Ukoliko je menoragija uzrokovana prisustvom hormonalnih promena, ona se u gotovo 100 procenata slučajeva rešava hormonskom terapijom (najčešće upotrebom “Orgametril” tableta koje se konzumiraju u skladu sa preporukom ginekologa i nikako duže nego što je ginekolog odredio), ali ukoliko je menoragija uzrokovana prisustvom izraslina na tkivu materice, onda to može dovesti do potrebe za obavljanjem histerektomije.
– Karcinom ženskih reproduktivnih organa, kao što su karcinom grlića materice ili karcinom jajnika: U prisustvu pomenutog zdravstvenog oboljenja, histerektomija se obavlja ukoliko je bolest uznapredovala i ukoliko drugi tretmani lečenja ne mogu da dovedu do kontrolisanja razvoja bolesti, odnosno do izlečenja.
Koje vrste histerektomije postoje?
U zavisnosti od oblika i inteziteta zdravstvenog problema čijem rešavanju je potrebno pristupiti obavljanjem histerektomije, mogu se definisati sledeće vrste histerektomije:
– Radikalna histerektomija: Radikalna histerektomija se drugačije naziva totalna histerektomija i predstavlja oblik operacije u okviru koje se odstranjuju cela materica i grlić materice.
U situacijama kada su ženski reproduktivni organi izloženi prisustvu proširenog i izozetno komplikovanog oblika karcinoma, može doći do obaveze da se radikalna histerektomija obavi paralelno sa obostranom salpingovarijektomijom. Obostrana salpingovarijektomija, predstavlja postupak hirurškog odstranjivanja jajnika i jajovoda.
– Supracervikalna histerektomija: Supracervikalna histerektomija, predstavlja oblik operacije u okviru koje se cerviks ne odstranjuje, a odstranjuje se telo materice.
Histerektomija – operacija
Histerektomija, kao oblik operacije, može se izvoditi na tri različita načina i to:
– Abdominalno
– Vaginalno
– Laparaskopski
Abdominalno obavljanje histerektomije, vrši se tako što se na stomaku (u regiji takozvane bikini zone), napravi jedan vertikalni rez koji omogućava direktan pristup materici i zatim se pristupa odstranjivanju materice ili odstranjivanju dela materice.
Vaginalno obavljanje histerektomije, vrši se tako što se napravi rez na gornjoj regiji vagine i tako se formira otvor kojim se dolazi do materice. Vaginalno obavljanje histerektomije, vrši se najčešće u slučaju kada žena ima prirodno malu matericu koju je moguće izvući kroz ovakav oblik reza, ali i u slučaju kada se vrši odstranjivanje grlića materice.
Laparaskopsko obavljanje histerektomije, predstavlja najinovativniji oblik ove operacije i vrši se tako što se naprave četiri uska reza i to jedan u regiji osnove pupka, drugi sa strane iznad levog kuka, treći sa strane iznad desnog kuka i četvrti na gornjem delu vagine. Zatim, laporaskopskim instrumentima, izvrši se pristupanje materici i obavlja se njeno odstranjivanje ili odstranjivanje određenog njenog dela, a sve to, obavlja se uz neprekidno posmatranje ne samo materice, već i svih ostalih unutrašnjih reproduktivnih organa (jajnika i jajovoda), koje se vrši posredstvom prenosa kamere koja je povezana sa teleskopom.
Bez obzira na to koji koji način histerektomije se obavlja, ova operacija najčešće traje sat vremena, do najviše dva sata, u zavisnosti od obima u kojem su izražene zdravstvene komplikacije.
Histerektomija – oporavak
Vreme koje je potrebno za oporavak organizma nakon histerektomije, podeljeno je u nekoliko faza. Prva faza, podrazumeva vreme koje obuhvata period od prvih 24 sata nakon obavljanja operacije. U tom periodu, pacijent ne sme da ustaje iz bolničke postelje, niti da ima nagle pokrete tela praćene naprezanjem.
Druga faza oporavka, obuhvata period od 9 do 12 dana nakon obavljanja operacije. U tom periodu, pacijent mora da bude zadržan na bolničkom lečenju i ne sme da se posvećuje bilo kom obliku aktivnosti, osim da konzumira hranu, odlazi u toalet, govori, leži i spava.
Treća faza oporavka, obuhvata period nakon izlaska iz bolnice. U tom periodu, pacijent vrlo postepeno i strpljivo mora da sačeka vreme kada će da se vrati svojim uobičajenim navikama.
Konkretno, ukupno mesec dana nakon operacije (što znači dve do tri nedelje nakon izlaska iz bolnice), pacijent ne sme da se kupa (kako voda ne bi prodrla u unutrašnjost vaginalnog kanala i stigla do područja zahvaćenog operacijom). Osam do deset nedelja nakon operacije, ne sme se pristupati obavljanju kućnih poslova, ne sme se ništa podizati, ne sme se naglo savijati ili praviti nagle pokrete, ne sme se odlaziti na posao i ne sme se ulaziti u seksualne odnose.
Tek posle 8 do 10 nedelja nakon operacije, može se polako i vrlo postepeno vraćati aktivnostima. Nakon 3 meseca od operacije, može se vratiti uobičajenim životnim aktivnostima.
Histerektomija – iskustva
Iskustva pacijentkinja koje su bile podvrgnute bilo kom obliku histerektomije, svedoče o tome da se kvalitet života nakon histerektomije ne razlikuje u odnosu na kvalitet života pre histerektomije. Naime, čim se prođe kroz period oporavka od ovog oblika operacije, žena se oseća isto kao i pre nje.
Zabluda je da žena postaje manje ženstvena, da počinje naglo da stari i da gubi seksualnu funkciju. Dakle, nakon histerektomije, doslovno sve u ponašanju i u izgledu žene ostaje isto kao i pre histerektomije. Čak se ne menja ni seksualna želja niti osećaj koji žena ima prilikom seksualnog čina. jedino što se može, ali i ne mora javiti, jeste gubitak prirodne vlažnosti vaginalne sluznice. Ukoliko do toga dođe, može se pristupiti upotrebi odgovarajućih lubrikanata.
Mnogi smatraju i veruju da se nakon histerektomije menja izgled spoljašnjih polnih organa žene, ali ni to nije tačno. Iskustva žena koje su prošle kroz iskustvo sa histerektomijom, govore o tome da na telu doslovno sve ostaje isto.
Histerektomija – posledice
Jedna od najvećih posledica koje nastaju nakon histerektomije, jeste gubitak sposobnosti začeća i gubitak sposobnosti rađanja. Međutim, kako se histerektomija obavlja najčešće u periodu menopauze, ova posledica najćešće se ne doživljava tragično, jer žene u pomenutom periodu u većini slučajeva ne ispoljavaju želju i potrebu za rađanjem. Uz gubitak sposobnosti začeća i uz gubitak sposobnosti rađanja, žena ujedno gubi i menstrualni ciklus.
Ukoliko se histerektomija obavlja kod mlađih žena, koje nisu ostvarene u ulozi majke, cilj lekara je da se koliko god je to moguće potrudi da ne odstrani celu matericu i da sačuva njen vitalni deo, kako bi ženi sačuvao sposobnost rađanja.
Ostale posledice koje se javljaju nakon histerektomije, odnose se uglavnom na stanja koja su prolazna i koja se ispoljavaju u periodu oporavka od operacije. U pomenutom periodu, tačnije uglavnom u toku prve 2 nedelje nakon operacije, mogu se javiti bolovi u regiji stomaka. Prisustvo takvih bolova, pacijenti obično vezuju za činjenicu da im je odstranjena materica, ali ono što najčešće ne znaju, jeste da bolovi ustvari nastaju zbog prisustva rezova na tkivu stomaka.
Čim tkivo zaraste, bolovi prestaju. Kako bi tkivo što pre zaraslo, jako je važno poštovati savete koji su vezani za period oporavka i ne vraćati se normalnim aktivnostima pre nego što bude bezbedno da to učinite. Svako izlaganje aktivnostima koje u periodu oporavka treba da izbegavate, može da produži i oteža period oporavka. Posledice koje takođe nastaju u periodu oporavka od operacije su i problemi pri mokrenju, kao i pojava krvarenja ili pojava iscedka iz vaginalnog kanala.
Takođe, mogu se osetiti i problemi sa crevima (može se javiti osećaj pomeranja creva). Ipak, nakon 2 do najviše 3 nedelje, takve posledice postepeno i spontano nestaju i žena počinje da se oseća isto kao pre operacije.
U periodu neposredno nakon operacije, mogu se javiti i posledice psihičke prirode. Naime, žena može postati emotivno razdražljiva i nespremna da se suoči sa činjenicom da joj je odstranjena materica. Takav oblik ponašanja, predstavlja refleksiju straha od gubitka ženstvenosti. Međutim, kada žena prođe kroz fazu oporavka od operacije i kada shvati da je ostala jednako ženstvena kao i pre, psihičke posledice se u potpunosti gube i žena ponovo uspostavlja psihičku ravnotežu.
Histerektomija – cena
Bez obzira o kojoj tačno vrsti histerektomije je reč i bez obzira na način na koji se ona izvodi, u gotovo svim zdravstvenim ustanovama u kojima se ova operacija izvodi, cena histerektomije iznosi 150.000 dinara.
