Normalno je da se čuju zvuci iz stomaka. Ovo je obično posledica aktivnosti unutar digestivnog trakta i poznato je kao krčanje creva. Većinu vremena ne čujemo ove zvuke ili ne obraćamo pažnju nja njih sve dok ne budu toliko glasni ili pak, ako je krčanje creva zastupljeno dugo vremena.
Obično su nam ti stomačni zvuci poznati kada smo gladni ili kada konzumiramo određene namirnice ili napitke (gazirano piće, npr.). Ponekad se može pojaviti i vrlo glasna i prekomerna “buka” iz stomaka kada imamo određene bolesti creva.
Tipovi krčanja creva
Zvuci iz stomaka mogu se opisati na više različitih načina: kao zavijanje, “režanje”, krčanje, “grmljavina”, itd. Ponekad to može biti više “tečni” zvuk kao ključanje, grgorenje, vrenje, itd. Teško je izolovati specifična stanja koja su bazirana na različitim tipovima stomačnih zvukova i šumova. Razlozi varijacije zvukova mogu se svesti na tri faktora:
- gas koji se konzumira (gazirani napici, gutanje vazduha) ili koji se stvara u crevima;
- kretanje hrane kroz digestivni trakt;
- viskoznost digestirane (svarene) hrane i digestivni sokovi, poznati kao himus.
Na primer, više tečnog himusa koji ide kroz creva praćen kontrakcijama snažnih crevnih mišića, može praviti “tečan” zvuk. Gas u fluidnom himusu može dovesti do grgorenja i zvuka ključanja. Medicinski termin za ove zvuke izazvane aktivnošću unutar gastrointestinalnog trakta poznat je kao borborigmi.
Ovi zvuci ne smeju biti greškom pomešani sa zvukovima srca koji se ponekad mogu čuti tokom palpitacije. Takođe, ne smeju se mešati sa zvukovima koje izaziva bilo koji nedigestivni organ i koje obično ne čujemo. Ovakvi zvuci obično zahtevaju upotrebu stetoskopa da bi se čuli. Zvukovi iz stomaka o kojima mi govorimo čuje osoba kojoj krče creva, ali i ljudi koji su pored te osobe.
Uzroci abnormalne stomačne buke
Važno je napomenuti da stomačni zvuci u većini slučajeva nisu abnormalni. Međutim, veoma zvučni i hiperaktivni (preterani) zvukovi creva mogu biti znak neke bolesti.
Ovakva situacija obično znači sledeće: u digestivnom traktu postoji ekscesivni gas ili tečnost, pokretljivost creva je ili suviše brza ili suviše spora, i na kraju, može se desiti da postoji neka opstrukcija u crevima. Ovakve abnormalne buke u stomaku obično su praćene i drugim simptomima poput nadimanja, abdominalnog bola, nadutosti i promenama u navikama crevnog pražnjenja.
Hrana i piće
Ljudski digestivni trakt nije u stanju da svari vlakna koja mogu apsorbovati vodu i na taj način obezbediti osećaj sitosti. Takođe, ona mogu biti svarena od strane nekih bakterija koje mogu proizvesti gas kao nusprodukt. Jaka, začinjena hrana može iritirati creva, pa to može povećati pokretljivost creva i doprineti pojavi krčanja. Hrana koja nije propisno sažvakana, takođe će zahtevati da digestivni trakt postane aktivniji od uobičajenog.
Gazirani napici su još jedan od vodećih razloga glasnih zvukova koji dopiru iz creva. Gas u ovim pićima obično se prenosi kao podrigivanje. Međutim, ponekad može ostati zarobljen u crevima i postepeno se kretati prema rektumu uz hranu i tečnost u crevima. Tokom ovog tranzita može doprineti razvoju buke (krčanja).
Dijareja
Dijareja je simptom, a ne stanje, ali mnogi uslovi koji uzrokuju dijareju, povezani su sa viškom gasa, tečnosti i brzog kretanja hrane kroz creva. Ovi uslovi uključuju:
- gastroenteritis;
- sindrom iritabilnog crva sa dijarejom;
- netolareanciju na laktozu i druge intolerancije na hranu;
- malapsorpcioni sindrom;
- anksioznost i psihološki stres;
- alergiju na neke namirnice;
Opstrukcija creva
Hrana kreće iz usta, preko grla, ezofagusa, želuca, creva (mala i velika) i na kraju stolica prolazi iz rektuma kroz anus. Ako postoji blokada, normalna trasa kretanja je neusaglašena.
Uzroci opstrukcije mogu biti različiti:
- kamen u žuči (veliki);
- strikture;
- strana tela;
- zadušena kila (hernija);
- volvulus (uvrnuta creva);
- fekalna impakcija.
Prekomerni gasovi i tečnost
Ponekad postoji prekomerni crevni gas ili tečnost u crevima. Ovo stanje može da nastupi iz nekoliko razloga. Veći deo crevnog gasa zapravo je vazduh koji se proguta tokom razgovora, tokom jela ili unošenja tečnosti. Ljudi koji imaju tendenciju da udišu kroz usta dok jedu ili koji jedu brzo, mogu takođe progutati više vazduha.
Međutim, poneki gasovi se proizvode interno tokom procesa hemijske digestije, kao i od strane bakterija koje žive u crevima i koje konzumiraju hranljive sastojke iz hrane. Gas se, u ovim slučajevima proizvodi kao nusprodukt.
Prekomerna tečnost ne nastaje zbog prekomernog unosa tečnosti, iako to može igrati jednu od uloga. Tokom varenja, creva luče tečnost u digestivni trakt. Ovo pomaže u probavnim procesima, a tečnost se zatim ponovo apsorbuje u debelom crevu, ostavljajući meku, ali dovoljno čvrstu stolicu za krajnje izbacivanje. Svaka supstanca koja dovodi tečnost u creva ili bolesti koje sprečavaju reapsorpciju vode, čime se ostavlja višak tečnosti u crevima, mogu doprineti prejakom krčanju creva.
Toksini i lekovi
Progutani toksini mogu izazvati krčanje creva iz više različitih razloga. Prvo, ove supstance iritiraju i nadražuju digestivni trakt, pa se time podstiče pokretljivost creva. Zbog toga dolazi do dijareje. Još jedan razlog je to što toksini mogu izbaciti tečnost iz tela i creva. Ovo opet dovodi do dijareje. Alkohol i neke otrovne namirnice mogu dovesti do glasnog krčanja creva. Stepen abnormalnih zvukova u velikoj meri zavisi od doze toksina.
Neki lekovi mogu imati sličan efekat. Oni mogu iritirati digestivni trakt, ubrzati crevnu pokretljivost i izbaciti tečnost iz organizma i creva. Iako je ovaj efekat poželjan kad su laksativi u pitanju, on se može pojaviti i kao neželjeno dejstvo nekih drugih lekova. Ponekad može biti rezultat uzimanja prevelike doze nekih lekova. Obično ovi simptomi počinju ubrzo nakon što ste uzeli lek ili dozu. Stvar se može dalje zakomplikovati ako ste lek uzeli na prazan stomak ili ako ste ga pomešali sa alkoholom.
Peristalizacija i glad
Krčanje creva se u stvari odnosi na zvukove koji se proizvode u tankom i debelom crevu prilikom varenja. Karakteriše ih šupalj zvuk koji može biti sličan zvuku vode koja protiče kroz cev. Zvukovi creva su najčešće normalna pojava. Međutim, često krčanje, neuobičajeno glasni zvuci ili čak nedostatak abdominalnih zvukova mogu indicirati neki problem sa digestivnim sistemom (sistemom za varenje).
Abdominalni zvuci koje čujete su najčešće vezani za kretanje hrane i tečnosti (digestivnih sokova) i vazduha kroz vaša creva. Kada vaša creva obrađuju hranu, vaš stomak može krčati ili ispuštati zvuke slične krčkanju i vrenju. Zidovi gastrointestinalnog trakta su sastavljeni od mišića. Dok jedemo, zidovi kontrahuju kako bi izmešali i istisnuli hranu kroz creva. Ovaj proces se zove peristalizacija. Peristalizacija je uglavnom odgovorna za krčanje creva koje čujete nakon jela. Može se desiti nekoliko sati nakon obroka, pa čak i noću kada pokušavate da zaspite.
Glad takođe može izazvati krčanje creva. Kada ste gladni, supstance koje liče na hormone u mozgu aktiviraju želju za jelom, tj. glad. Zatim mozak šalje signal u creva i želudac. Kao rezultat toga, mišići u vašem digestivnom traktu kontrahuju i izazivaju krčanje.
Abdominalni zvuci mogu biti klasifikovani kao normalni, hipoaktivni i hiperaktivni. Hipoaktivni ili smanjeni zvuci obično ukazuju na to da je aktivnost creva usporena. S druge strane, hiperaktivni zvukovi creva su veoma jaki, tj. pojačani zvukovi koji ukazuju na povećanu intestinalnu aktivnost koju i drugi mogu da čuju. Često se javljaju nakon jela ili kada imate dijareju.
Još neki razlozi krčanja creva
Većina zvukova koje čujete u crevima su posledica normalnih aktivnosti u probavnom traktu. Međutim, ponekad, kada su oni pojačani ili obrnuto, i kada to stanje traje dugo, morate obratiti pažnju i obratiti se lekaru. Razlozi mogu biti sledeći:
- infekcija unutar digestivnog trakta;
- krvni ugrušak ili nizak protok krvi do creva;
- abnormalni nivoi kalijuma u krvi;
- abnormalni nivoi kalcijuma u krvi;
- tumor;
- blokada creva;
- privremeno usporavanje kretanja creva ili ileus;
- čirevi koji krvare;
- alergije na hranu;
- upotreba laksativa;
- krvarenje u digestivnom traktu;
- Kronova bolest.
Uzroci hipoaktivnih abdominalnih zvukova ili odsustva krčanja creva:
- perforirani ulkusi;
- određeni medikamenti, kao što je kodein;
- opšta anestezija;
- abdominalna hirurgija;
- povreda zračenjem;
- oštećenje creva;
- delimična ili potpuna blokada creva;
- infekcija abdominalne šupljine ili peritonitis.
U svim ovim slučajevima treba se obratiti lekaru. Lekar može koristiti stetoskop kako bi slušao zvuk vaših creva. Ovaj pregled se naziva auskultacija. Opstrukcija creva proizvodi tipične glasne zvukove za koje i nije potrebno imati stetoskop da bi se čuli.
Lekar vas može poslati na skener, rendgen, endoskopiju, kao i naručiti analize krvi.
Tretiranje krčanja creva
Lečenje zavisi od uzroka simptoma. Normalno krčanje ne zahteva nikakvo lečenje. Možda samo treba da ograničite unos hrane koja proizvodi gasove. To su obično mahunarke, voće, veštački zaslađivači, gazirana pića, integralni proizvodi, kupus, brusnice, brokoli.
Izbegavajte mlečne proizvode ako ste intolerantni na laktozu.
Ako gutate vazduh jer jedete prebrzo, pijete na slamčicu ili žvaćete žvaku, probajte da promenite navike.
Probiotici takođe mogu biti korisni i to uglavnom kod onih ljudi koji imaju problem iritabilnog creva (nervozna creva).
