Legionarska bolest se definiše kao febrilna sistemska bolest koja nastaje i koja se razvija kao posledica delovanja gram negativnih bakterija koje pripadaju rodu legionela. Legionarska bolest, takođe se naziva i legioneloza i najčešće se razvija u unutrašnjosti pluća, odnosno unutar plućnog tkiva.
Međutim, do duše veoma retko, legionarska bolest ili legioneloza, može se razviti i u drugim regijama tkiva i to u vidu apscesa na površinskom tkivu.
Postoji čak 39 različitih tipova bakterija iz roda legionela. Tipovi bakterije koji najčešće predstavljaju izazivače legionarske bulesti kod ljudi su “L. Pneumophila” (Legionela Pneumofila) i “L. Micdadei” (Legionela Mikdadei).
Kako je dokazano u okviru medicinske prakse, u čak sedamdeset do devedeset procenata slučajeva, legionarska bolest nastaje i razvija se usled delovanja bakterija Legionela Pneumofila.
Do razvoja infekcije pomenutim vrstama bakterija, najčešće dolazi usled udisanja vazduha u kojem su sadržane mikro kapljice u kojima su sadržane bakterije ili usled aspiracije vode koja je zaražena prisustvom bakterija. Veoma često, bolest se razvija u vidu epidemija koje su lokalizovanog karaktera, što znači da se bolest često razvija kod više ljudi istovremeno i to kod ljudi koji su u određenom vremenskom periodu istovremeno izloženi udisanju zaraženog vazduha, odnosno konzumiranju zaražene vode. Ono što nije poznato i što samim tim nije dokazano, jeste da se bolest može preneti interhumanim putem, odnosno sa zaražene osobe na zdravu osobu.
Ono što predstavlja veoma interesantnu činjenicu, jeste da se legionarska bolest veoma retko razvija kod dece, bez obzira da li su ili nisu izložena udisanju zaraženog vazduha, odnosno aspiraciji zaražene vode.
U nastavku teksta, otkrićemo vam na koji način možete da prepoznate simptome legionarske bolesti i koje se tačno okolnosti definišu kao uzroci nastanka i razvoja ove bolesti. Takođe, otkrićemo vam i na koji način se legionarska bolest može dijagnostikovati, a na koji način se može lečiti.
Simptomi legionarske bolesti
Trenutku u kojem će početi da se manifestuju i da se razvijaju simptomi legionarske bolesti, predhodi period inkubacije bolesti. Period inkubacije, traje od dva do najviše deset dana od trenutka u kojem je nastupila infekcija, odnosno od trenutka u kojem je bakterija uneta u organizam. Kada se period inkubacije završi, počinje manifestacija bolesti, a samim tim i manifestacija simptoma koji ukazuju na njeno prisustvo u organizmu.
Simptomi legionarske bolesti su sledeći:
– Prisustvo povišene telesne temperature koja je na samom početku razvoja bolesti tek blago povišena, a onda kako se bolest razvija postaje sve izraženija i gotovo konstantno prisutna, isprekidana tek kratkim vremenskim intervalima u okviru kojih opada.
– Javlja se konstantno prisutna malaksalost koja dovodi do pojave hronične iscrpljenosti organizam.
– Javlja se gubitak apetita,
– Nastupa mialgija (mialgija predstavlja poremećaj funkcije mišića u okviru kojeg se javlja učestalo ponavljajuć ili čak konstantno prisutan bol u mišićima) i to najčešće u regiji gornjih i donjih ekstremiteta i u regiji zadnjeg dela vrata.
– Javlja se ukočenost mišićnog tkiva: Pod učestalim, a često i konstantnim prisustvom mialgije, razvija se ukočenost, mišića, koja se neretko preobražava u konvulziju (konvulzija predstavlja stanje u kojem se mišićno tkivo naglo i iznenadno grči i izaziva trzaje tela).
– Javlja se psihička konfuzija koja se manifestuje najčešće u kratkotrajnim, ponavljajućim talasima.
– Javlja se prisustvo kašlja: u zavisnosti od faze razvoja bolesti, ali i u zavisnosti od otpornosti organizma, kašalj može biti izražen kao neproduktivan (to je “suv” kašalj u okviru kojeg ne dolazi do iskašljavanje sekreta iz pluća) ili kao produktivan (to je “zreo” kašalj u okviru kojeg dolazi do iskašljavanja plućnog sekreta). Važno je napomenuti da ukoliko se razvije produktivni kašalj, dolazi najčešće do iskašljavanja seroznog (negnojnog) sekreta, koji se u kasnijoj fazi razvoja bolesti može pretvoriti u sekrete u kojem su sadržani tragovi krvi.
Uzroci nastanka legionarske bolesti
Kao što smo u uvodnom delu ovog teksta napomenuli, legionarska bolest nastaje kao posledica direktnog udisanja vazduha u kojem su sadržane mikro kapljice ispunjene manjom ili većom koncentracijom gram negativnih bakterija iz roda legionela ili kao posledica aspiracije vode u kojoj su iste bakterije sadržane.
Međutim, ono što je jako važno napomenuti, jeste da rizik od unošenja ovih bakterija i samim tim rizik od nastanka i od razvoja infekcije bakterijama koje izazivaju razvoj legionarske bolesti, nije izražen u svim uslovima. Naime, samo u određenim regijama vazduha i samo u određenim vrstama vode, mogu se naći bakterije iz roda legionela.
Konkretno, kada je u pitanju voda u prirodnoj sredini, bakterije iz roda legionela, mogu opstati i samim tim mogu biti prisutne isključivo u stajaćoj vodi i to u vodi u jezeru, u vodi u močvari ili u vodi u većim barama koje retko presušuju. Takođe, mada znatno ređe, bakterije iz roda legionela mogu se nači i u vodi u bunaru. Kada je u pitanju voda u civilizovanoj sredini, bakterije iz roda legionela, mogu opstati i samim tim mogu biti prisutne isključivo u toploj stajaćoj vodi, kao što je voda u različitim rezervoarima (jedan od oblika takvih rezervoara je recimo bojler koji funkcioniše po sistemu centralnog zagrevanja vode) ili voda u sistemima koji su namenjeni za termoregulaciju prostora (misli se na sisteme u klima uređajima recimo).
Takođe, u civilizovanim uslovima, bakterije iz roda legionela, mogu se naći i u vodi koja ispunjava unutrašnjost objekata koji su deo sistema za centralno grejanje (konkretno, takvi objekti su recimo radijatori koji su ispunjeni vodom). Jedino ukoliko dođe do aspiracije takve vode, odnosno do udisanja vazduha u kojem su sadržane kapljice takve vode, može doći do infekcije bakterijama iz roda legionela i do nastanka, odnosno do razvoja legionarske bolesti.
Baš iz pomenutog razloga, treba izbegavati kupanje u stajaćoj vodi (u jezeru) i treba redovno sprovoditi servis klima uređaja, servis radijatora, kao i servis svih drugih uređaja (recimo bijlera) u kojima se nalazi stajaća voda. Ukoliko se uređaji redovno održavaju i ukoliko su čisti (prvenstveno iznutra), drastično se smanjuje i gotovo se eliminiše rizik od mogućnosti stvaranja bilo koje vrste bakterija, pa samim tim i bakterija iz roda legionela.
Do prisustva pomenute vrste bakterija u uređajima koje smo nabrojali i opisali, najčešće dolazi u zapuštenim mestima na kojima se ne obavlja redovan servis uređaja kao što su klima uređaji, radijatori i slično.
Dijagnostikovanje legionarske bolesti
Odmah po prepoznavanju simptoma koje smo u predhodnom delu teksta naveli i opisali, a koji ukazuju na prisustvo legionarske bolesti, potrebno je obratiti se lekaru i pristupiti jasnom i preciznom dijagnostikovanju bolesti.
Dijagnostikovanje legionarske bolesti, često je veoma složeno, jer je na osnovu jednostavnog, odnosno uobičajenog kliničkog pregleda jako teško, pa čak i nemoguće ustanoviti prisustvo ove vrste bolesti. Naime, na osnovu kliničke slike, legionarska bolest je u ogromnoj meri slična, a često i identična kao pneumokokna pneumonija. Međutim, legionarska bolest i pneumokokna pneumonija, predstavljaju dve međusobno potpuno različite pojave, koje bez obzira što se manifestuju kroz vrlo slične ili čak iste simptome reaguju na potpuno drugačije metode lečenja.
Konkretno, za razliku od pacijenata koji su oboleli od pneumokokne pneumonije, pacijenti koji su oboleli od legionarske bolesti ne reaguju na terapiju aminoglikozidima, na terapiju cefalosporinima, kao ni na terapiju penicilinom.
Kako ne bi došlo do pogrešno postavljene dijagnoze, pa samim tim ni do pogrešno određene i prepisane terapije, proces dijagnostikovanja legionarske bolesti, ne sme se zaustaviti na kliničkom pregledu pacijenta.
Naime, nakon obavljenog kliničkog pregleda, potrebno je pristupiti daljim analizama, koje se pre svega odnose na laboratorijska ispitivanja u okviru kojih se sprovode specifični etiološki testovi, na osnovu kojih se utvrđuje da li se može izolovati prisustvo legionela u unutrašnjosti sluznice respiratornih puteva. Ukoliko se dobijeni rezultati laboratorijskih ispitivanja protumače kao pozitivni i ukoliko potvrde prisustvo infekcije legionelom, to je sasvim jasan i dokazano pouzdan znak da je reč o legionarskoj bolesti.
U tom slučaju, potrebno je odmah pristupiti prepisivanju pravilno određene terapije i lečenju pacijenta.
Koliki je značaj lečenja legionarske bolesti?
Naglasićemo još jednom da je lečenju legionarske bolesti potrebno pristupiti što pre, jer u protivnom, ukoliko se bolest ne leči i ukoliko se samim tim zapostavi, njen razvoj može dovesti do nastanka situacije u okviru koje je pacijent životno ugrožen.
Što se tiče životne ugroženosti koja nastupa usled prisustva razvijenog oblika legionarske bolesti koja se ne leči, ona je višestruko češće izražena kod osoba koje imaju narušenu funkciju imunološkog sistema, odnosno kod osoba kod kojih je paralelno razvijen neki oblik autoimunog oboljenja ili drastičan pad imuniteta.
Kada su u pitanju predhodno zdrave osobe, rizik da se takve osobe mogu naći u životnoj opasnosti usled prisustva razvijenog oblika legionarske bolesti koja se ne leči je znatno niži, ali je takođe prisutan i nipošto ga ne treba zanemarivati.
Konkretno, kod osoba koje imaju drastično narušenu funkciju imunološkog sistema, a koje iz bilo kog razloga ne pristupe lečenju bolesti kakva je legionarska bolest, šansa da će doći do razvoja životno ugrožavajućih okolnosti je izražena kroz čak 80 procenata verovatnoće.
Kod predhodno zdravih osoba koje iz bilo kog razloga ne pristupe lečenju legionarske bolesti, takve šanse su manje i kreću se od 3 do oko 30 procenata verovatnoće.
Ukoliko dođe do smrtnog ishoda usled nelečene legionarske bolesti, smrt nastupa kao posledica otkazivanja respiratorne funkcije (funkcije disanja) ili kao posledica multisistemskog otkazivanja u okviru kojeg gotovo sve funkcije u organizmu počinju da slabe i da se u potpunosti gase.
Lečenje legionarske bolesti
Lečenje legionarske bolesti u suštini uopšte nije komplikovano niti dugotrajno. Naime, u većini slučajeva, sve što je potrebno i što je samim tim dovoljno, jeste primeniti terapiju “Eritromicinom”. Najčešće, “Eritromicin” je potrebno uzimati oralno u uobičajeno raspoređenim dozama i to u toku 7 dana.
Efekti lečenja, primećuju se najčešće već posle prvog dana.
Ukoliko je reč o težem obliku bolesti, lečenje takođe treba sprovoditi primenom terapije “Eritromicinom”, ali u tom slučaju, “Eritromicin” treba da se koristi intravenski (putem inekcija) i to u periodu od 10 dana.
Efekti takvog oblika lečenja, mogu se primetiti najčešće nakon 2. dana upotrebe leka.
Po završetku lečenja, tačnije po prestanku manifestacije simptoma legionarske bolesti, potrebno je obaviti kontrolni pregled, kako bi se sa sigurnošću moglo ustanoviti da li je bolest u potpunosti izlečena.
