Bronhoskopija predstavlja invazivni metod pregledanja dušnika i plućnog tkiva, koji se izvodi uz pomoć bronhoskopa, medicinskog instrumenta sa ugrađenom minijaturnom kamerom na vrhu.
U toku vršenja ovakvog pregleda, odnosno u toku vršenja bronhoskopije, bronhoskop se ubacuje u disajne puteve, odnosno u plućno tkivo kroz usta ili kroz nos pacijenta u cilju mogućnosti detaljnog posmatranja dušnika i bronhija.
Istovremeno, u okviru vršenja bronhoskopije, moguće je ostvariti i potrebne intervencije u unutrašnjosti traheobronhnog stabla, što znači da je moguće uzeti bris iz bronhija, ali i izvršiti biopsiju sluznice bronhija.
Takođe, u okviru vršenja bronhoskopije, moguće je i uzeti uzorak nekontaminiranog sekreta iz donjih disajnih puteva, ali i obaviti iglenu biopsiju kroz zidove bronhija, plućnog parenhima ili žlezda koje okružuju plućno tkivo, odnosno koje su smeštene u neposrednoj blizini plućnog tkiva.
Koji je osnovni cilj obavljanja bronhoskopije?
Osnovni cilj obavljanja bronhoskopije jeste pravilno i odgovorno pristupanje procesu dijagnostikovanja bolesti respiratornog trakta, kao što su bolesti dušnika, bolesti plućnog tkiva i slično. Preciznije, nakon sprovođenja ovog metoda pregledanja, dobija se jasam uvid u stanje tkiva organa respiratornog trakta, ali se istovremeno omogućava i dalji tok pouzdanog ispitivanja zdravstvenog stanja pacijenta.
Taj dalji tok pouzdanog ispitivanja stanja pacijenta, podrazumeva vršenje bakterioloških, histopatoloških, imunohistohemijskih i cistoloških analiza koje se obavljaju na osnovu uzoraka koji su izdvojeni u okviru vršenja bronhoskopije. U zavisnosti od rezultata svih izvršenih analiza, pristupa se procesu lečenja pacijenta.
Da li postoji više različitih vrsta bronhoskopije?
Kada je reč o vrstama bronhoskopije, takva podela ne postoji u odnosu na cilj njenog vršenja, ali postoji u odnosu na način vršenja. Konkretno, u odnosu na način na koji se bronhoskopija vrši, postoje dve različite vrste bronhoskopije i to su rigidna bronhoskopija i fleksibilna bronhoskopija.
Šta je rigidna bronhoskopija?
Rigidna bronhoskopija je ona bronhoskopija koja se izvodi uz pomoć rigidnog bronhoskopa. Rigidni bronhoskop, nema veliku fleksibilnost i izgrađen je od relativno širokih kanala koji se pružaju dužinom metalnih cevki od kojih je izrađen ovaj medicinski instrument. Ono što je prednost ovakvog bronhoskopa, jeste dobar protok vazduha kroz respiratorni sistem pacijenta, u toku vršenja bronhoskopije.
Međutim, zbog male fleksibilnosti samog instrumenta, rigidna bronhoskopija se izvodi pod kratkotrajnom intravenskom opštom anestezijom i to je jedna od njenih osnovnih mana. Druga mana rigidne bronhoskopije, jeste to što ne pruža maksimalnu preglednost respiratornog trakta.
Drugim rečima, zbog oskudne fleksibilnosti rigidnog bronhoskopa, u toku vršenja ove vrste bronhoskopije, moguće je pregledati samo lobarne bronhije i tek početne delove, odnosno otvore segmentnih bronhija.
Šta je fleksibilna bronhoskopija?
Fleksibilna bronhoskopija je ona bronhoskopija koja se izvodi uz pomoć fleksibilnog bronhoskopa. Fleksibilni bronhoskop, za razliku od gore opisanog rigidnog bronhoskopa, poseduje izuzetno izraženu fleksibilnost i izgrađen je od izrazito tankih cevi, zbog čega ima neuporedivo veću i bolju prohodnost unutar disajnih kanala, odnosno unutar dušnika ili plućnog tkiva.
Uz pomoć fleksibilnog bronhoskopa, moguće je pregledati čak i najdublje i najnepristupačnije regije bronhija. Još jedna od prednosti fleksibilnog bronhoskopa, jeste to što je njegova upotreba prijatnija za pacijenta i bronhoskopija u okviru koje se koristi fleksibilni bronhoskop, obavlja se pod lokalnom anestezijom, bez obaveze stvaranja posebnih uslova. Fleksibilni bronhoskop, drugačije se naziva fiberbronhoskop, pa je otuda fleksibilna bronhoskopija takođe poznata pod nazivom fiberbronhoskopija.
Kada se obavlja bronhoskopija?
Zaista su brojna i međusobno veoma različita stanja koja mogu dovesti do potrebe da se obavi bronhoskopija. Uglavnom, to su stanja koja su direktno povezana sa prisustvom bilo kog oblika problema sa funkcijom organa respiratornog trakta.
Recimo, ovo su samo neka od stanja koja mogu usloviti potrebu da se obavi bronhoskopija:
– Neuobičajeno dugo prisustvo kašlja,
– Prisustvo gljivične infekcije respiratornog trakta,
– Prisustvo sumnje na postojanje tuberkuloze,
– Prisustvo hemoptizije (prisustvo iskašljavanja krvi),
– Potreba izolovanja mikroorganizama iz bronhija ukoliko postoji dugotrajno prisustvo infekcije unutar pluća,
– Prisustvo sumnje na postojanje tumora na plućnom tkivu,
– Prisustvo sumnje na postojanje tumora na dušniku,
– Prisustvo sumnje na postojanje intersticijskih bolesti,
– Prisustvo potrebe za vršenjem biopsije hilusnih žlezda.
Osim kod prisustva sumnje na postojanje ili kod postojanja pomenutih stanja, potreba za obavljanjem bronhoskopije, javlja se i onda kada je potrebno izvršiti odstranjivanje stranog tela iz pluća (kada je pacijent recimo udahnuo sitan predmet), ili kada je potrebno izvršiti odstranjivanje viška sekreta koji pacijent ne može sam da izbaci kašljanjem.
Takođe, obavljanju bronhoskopije, pribegava se i onda kada je potrebno izvršiti endolumensko zračenje ili krioterapiju, ali i kada je potrebno izvršiti mehaničko odstranjivanje adenoma i sitnijih polipa iz unutrašnjosti pluća.
Da li obavljanje bronhoskopije zahteva pripremu pacijenta?
Obavljanje bronhoskopije, zahteva određeni tretman pripreme pacijenta. Konkretno, pacijent mora obaviti jedan konstruktivan razgovor sa lekarom, čiji je cilj uspostavljanje obostranog poverenja i postizanje psihološke spremnosti pacijenta za ono što sledi, a to je upravo bronhoskopija. Od psihološke spremnosti pacijenta za ovaj vid pregleda, u velikoj meri zavisi uspešnost obavljanja pregleda, jer pacijent u svakom trenutku mora biti smiren, bez naglih trzaja ili pokreta i bez manifestovanja panike. Ukoliko pacijent ima tremu, oseća strah i nije sposoban da se opusti pre pregleda, pribegava se premedikaciji, odnosno pacijentu se daje odgovarajuća doza sedativa kako bi uspeo da se smiri i sačuva neophodnu pribranost u toku vršenja pregleda.
Ono što je takođe bitno i spada u okvir pripreme pacijenta za obavljanje bronhoskopije, jeste činjenica da li je pacijent podvrgnut nekoj terapiji.
Konkretno, nekoliko dana pre obavljanja bronhoskopije, pacijent mora reći svom lekaru koje lekove koristi i u kojim dnevnim dozama. Takve informacije su jako važne jer se određene terapije moraju korigovati, dok se neke čak moraju obustaviti neposredno pre obavljanja bronhoskopije.
Recimo, doze insulina koje se redovno uzimaju (kada su u pitanju dijabetičari), moraju se smanjiti neposredno pre obavljanja bronhoskopije, a lekovi iz grupe Antikoagulativnih lekova i lekovi kao što su aspirin ili brufen, moraju se u potpunosti izbaciti iz upotrebe neposredno pre obavljanja bronhoskopije.
Čak i kada je u pitanju ishrana, postoji pravilo koje se mora ispoštovati neposredno pre obavljanja bronhoskopije, kako bi pacijent bio spreman i adekvatno pripremljen. Naime, bar šest sati pre obavljanja bronhoskopije, pacijent ne sme da konzumira hranu (čak ni u najmanjim količinama), a poželjno je da u tom vremenskom intervalu obustavi i unos tečnosti. Ukoliko pacijent uzima neku terapiju, koju prema proceni lekara nije bilo neophodno isključiti neposredno pre bronhoskopije, pacijent treba da uzima terapiju sa što manjom količinom vode.
Proces obavljanja bronhoskopije
Nakon odgovarajuće, gore opisane pripreme pacijenta za obavljanje bronhoskopije, proces njenog obavljanja se može započeti.
Proces obavljanja bronhoskopije izgleda ovako:
Pacijent se postavi u odgovarajući položaj na bolničkom krevetu. Zatim, anestetikom u formi spreja, pacijentu se daje lokalna anestezija i to na način da se anestetik naprska na ždrelo i na glasne žice. Cilj upotrebe anestetika, jeste zaustavljanje kašlja i drugih nadražajnih reakcija u toku pregleda, ali i smanjenje neprijatnosti pregleda (moramo napomenuti da pregled nije bolan, ali za pojedine pacijente ume biti neprijatan).
Zatim, kada je pacijent anesteziran, kroz usta ili kroz nos, lekar mu pažljivo i stručno ubacuje bronhoskop i započinje proces bronhoskopije. U toku obavljanja bronhoskopije, naknadno se anesteziraju i donji disajni putevi.
Trajanje pregleda u proseku ne traje duže od 10 minuta, a često je i samo 5 minuta potrebno da se bronhoskopija završi. U toku trajanja bronhoskopije, kao što smo gore već napomenuli, vrši se precizno i pouzdano pregledanje tkiva dušnika i pregledanje plućnog tkiva, ali se shodno potrebi mogu i uzeti uzorak brisa ili uzorak za biopsiju.
U cilju održavanja što boljeg kontrolisanja situacije, u toku obavljanja bronhoskopije, konstantno se vrši merenje koncentracije kiseonika u krvi pacijenta, kao i merenje krvnog pritiska.
Da li je potreban oporavak pacijenta nakon obavljanja bronhoskopije?
Kada se bronhoskopija obavi, zadržavanje pacijenta u medicinskoj ustanovi nije potrebno i ta mogućnost se isključuje, osim u situaciji ako je pacijentu predhodno već bilo određeno bolničko zadržavanje. Dakle, odmah nakon završetka procesa bronhoskopije, pacijent može napustiti medicinsku ustanovu.
Međutim, preporučuje se da pacijent ne seda odmah za volan i da ne vozi, kao i da ima obezbeđenu pratnju do kuće. To je važno jer ukoliko je pacijent bio podvrgnut trenutnom korišćenju sedativa neposredno pre pregleda, može se dogoditi da oseća dezorijentisanost i nespremnost da se sam kreće.
Dejstvo anestetika prolazi za sat vremena ili najkasnije za dva sata od trenutka obavljanja bronhoskopije i u tom intervalu se pacijentu postepeno vraća refleks za kašalj kao i refleks za pravilno gutanje. Sve dok se refleks za gutanje u potpunosti ne vrati, ne preporučuje se da pacijent konzumira hranu niti da pije vodu.
Može se desiti da nakon isteka dejstva anestetika, pacijent oseća da mu je promenjen ukus (ili čak odsustvo ukusa), da mu se pojačano luči pljuvačka ili da su mu usta i grlo suvi. Međutim, svi navedeni simptomi su normalni i predstavljaju posledicu iritacije usta i dušnika (respiratornog trakta uopšteno). Dva dana nakon bronhoskopije, nestaju sve posledice iritacije i respiratorni trakt se u potpunosti vraća u normalu, odnosno u stanje pre bronhoskopije.
Koliko je vremena potrebno da bi ste dobili rezultate nalaza bronhoskopije?
Vreme koje je potrebno da protekne od trenutka obavljanja bronhoskopije do trenutka dobijanja rezultata nalaza, zavisi od broja i tipa analiza koje su nakon obavljanja bronhoskopija rađene. Konkretno, u okviru obavljanja bronhoskopije, kao što smo više puta kroz sadržaj ovog teksta naglasili, ne vrši se samo detaljan vizuelni pregled dušnika ili plućnog tkiva, već se i uzimaju uzorci koji se potom ispituju u okviru bakterioloških, histopatoloških, imunohistohemijskih i cistoloških analiza.
U zavisnosti od broja vršenih analiza, ali i u zavisnosti od urgentnosti stanja pacijenta, razlikuje se i vreme koje je potrebno da protekne do dobijanja rezultata nalaza.
U proseku, 7 do 10 dana je optimalan period koji je dovoljan da rezultati nalaza budu poznati. Ukoliko lekar zatraži dodatna ispitivanja uzorka, taj period može trajati i duže, pa čak i do mesec dana. U zavisnosti od dogovora sa lekarom i u zavisnosti od politike medicinske ustanove u kojoj su analize rađene, rezultate nalaza možete preuzeti lično, možete ih dobiti na kućnu adresu, putem e-maila ili vam ih lekar može saopštiti putem telefonskog razgovora.
Bronhoskopija – iskustva
Iskustva pacijenata koji su bili podvrgnuti bronhoskopiji uglavnom su pozitivna i svedoče o tome da je ovaj metod pregledanja bezbolan i tek blago neprijatan. Mnogo veći problem predstavlja predrasuda koju ljudi imaju i bezrazložan strah koji im ne dozvoljava da se opuste neposredno pre obavljanja bronhoskopije.
U prilog tome koliko je ovaj metod pregledanja pouzdan i bezbedan, govori i podatak da je pojava komplikacija u toku obavljanja pregleda gotovo ravna nuli i da kontraindikacije gotovo da ne postoje. Konkretno, kod tek 10 do 15 procenata pacijenata kod kojih je uziman uzorak za biopsiju, javlja se pojava kratkotrajnog krvarenja na mestu uzimanja uzorka. Kod istog procenta pacijenata, javlja se povišena telesna temperatura koja je posledica straha, dok se kod samo 1 do 5 procenta pacijenata, javlja trenutno gušenje, kratkotrajna aritmija ili neki oblik iritacije respiratornog trakta.
Jedino na šta treba obratiti posebnu pažnju pre obavljanja bronhoskopije, jeste da bronhoskop bude sterilno čist, jer u protivnom može uzrokovati pojavu infekcije pluća. Zbog toga, bronhoskopiju treba izvoditi isključivo u proverenim i pouzdanim medicinskim ustanovama.
Bronhoskopija – cena
Cena bronhoskopije, razlikuje se u odnosu na to da li se obavlja u državnoj ili u privatnoj medicinskoj ustanovi. U proseku, iznos koji je potrebno da izdvojite kako bi ste obavili ovaj pregled kreće se između 8.000 dinara i 15.000 dinara.
