Karcinom, rak dojke – simptomi, pregled, uzrok, terapija i lečenje

Uprkos sve većoj dostupnosti savremenih dijagnostičkih i terapijskih procedura, rak, odnosno karcinom dojke, je i danas najčešći maligni tumor kod žena. Ne treba zanemariti činjenicu da i muškarci mogu oboleti od karcinoma dojke, iako 100 puta ređe od žena.

Oboljenje se najčešće javlja kod žena posle 50-te godine života, ali su novija istraživanja pokazala da se bolest može javiti i ranije, tačnije u bilo kom uzrastu.

Uzroci i faktori rizika za nastanak raka dojke

Tačan uzrok, ili bolje rečeno uzroci nastanka ove bolesti nam nisu najbolje poznati. Visok procenat obolelih žena u svojoj istoriji bolesti često nema ni jedan od do danas poznatih faktora rizika.

Problem predstavlja i međusobna povezanost i sadejstvo faktora rizika u nastanku raka dojke, pa je zato veoma teško odrediti tačnu i pojedinačnu ulogu svakog od njih.

Faktori rizika se grubo mogu podeliti u tri osnovne grupe i to su:

– genetski faktori (nasleđe) – porodična istorija raka dojke (npr karcinom dojke kod majke ili sestre, rođaka prvog stepena) i postojanje takozvanih BRCA (breast cancer gene) 1 i 2 gena kod bliskih srodnika

– hormoni – u prvom redu od značaja su ženski polni hormoni. Oni bitno utiču na raniju pojavu prve menstruacije i kasniju menopauzu. Takođe, znatan uticaj ima i nerađanje ili prvi porođaj posle 35. godine života, nedojenje deteta i dugotrajna supstituciona terapija estrogenima. Novija istraživanja su dokazala da kontraceptivne pilule nemaju uticaja na nastanak ovog tumora kako se ranije smatralo.

– faktori sredine (način života, navike) – pušenje, ishrana koja je bogata mastima životinjskog porekla, gojaznost, loši socioekonomski uslovi, dugotrajan stres, izlaganje jonizujućem zračenju i brojni drugi činioci

Vrste tumora dojke

Kao i većina tumora koji su lokalizovani na drugim organima ili sistemima, tako se i tumor dojke može podeliti na dve osnovne vrste – benigni i maligni tumor (karcinom).

loading...

Simptomatologija ovih promena može da bude vrlo slična, ali se oni međusobno bitno razlikuju, pre svega po prognostičkim kriterijumima i terapijskim procedurama koje se primenjuju u njihovom lečenju. Pored tumora dosta čest nalaz u dojkama mogu da budu i manje ili veće ciste, koje se bez dopunske dijagnostike mogu lako zameniti za tumorsku promenu. Cistične formacije mogu da budu fiziološke ili patološke i vrlo često mogu predstavljati diferencijalno dijagnostički problem zbog simptoma koji podsećaju na pravi tumor dojke.

Benigni rak na dojki je fibroadenom, a najčešći maligni tumori dojke su adenokarcinomi koji su porekla žlezdanog epitela i čine oko 98% svih malignih tumora. Ostali maligniteti dojke su znatno ređi i to su sarkomi, limfomi i drugi, koji ukupno čine preostala 2% malignih tumora dojke.

Karcinom dojke nastaje ili iz epitela kanalića (duktusa) dojke ili režnjića (lobulusa) dojki. Smatra se da je vreme koje je potrebno da protekne od nastanka prvih malignih ćelija pa do formiranja klinički ispoljenog tumora, duže od deset godina.

Podtipovi karcinoma dojke

Karcinom dojke se može podeliti na neinfiltrativne (in situ) i infiltrativne forme.

Neinfiltrativni (in situ) karcinomi nisu agresivni i oni se prema poreklu takođe mogu podeliti na duktalne i lobularne in situ karcinome. Ukoliko su neprepoznate i nelečene na vreme, ove forme će kod oko četvrtine pacijentkinja progredirati u infiltrativne karcinome, u vremenskom periodu koji je kraći od 5 godina. Zbog toga se u današnje vreme sve više insistira na sprovođenju skrininga kod žena odgovarajuće uzrasne grupe, jer otkriven na vreme, karcinom in situ je izlečiva bolest.

Infiltrativni duktalni karcinom čini oko 70-80% svih karcinoma dojke, vrlo je agresivan, pa se u lečenju ne preporučuju poštedne, već radikalne operacije, zbog velikog rizika od recidiva, tj vraćanja bolesti.

Lobularni infiltrativni karcinom je ređi, a osnovna odlika mu je rasejavanje u istoj dojci, te on može biti lokalizovan na više mesta, ali se i regionalno širiti u limfne čvorove. Vrlo često ima tendenciju širenja u suprotnu dojku.

Treba napomenuti i da postoje posebne forme karcinoma dojke. Tako je kod adolescenata dosta čest takozvani juvenilni adenokarcinom. Inflamatorni karcinom se ispoljava znacima zapaljenja – crvenilo, otok kože, lokalna toplota i često bolna osetljivost zahvaćene dojke. Kod trudnica i u periodu nakon porođaja vrlo često se razvija agresivna inflamatorna forma karcinoma koja ima veoma lošu prognozu.

Širenje karcinoma dojke

Maligni tumori dojke se mogu podeliti na primarne i sekundarne tumore (metastaze). Primarni tumori se mogu širiti lokalno, regionalno (u limfne čvorove) i u udaljena tkiva i organe (udaljene metastaze).

Lokalno širenje je odlika infiltrativnih tumora dojke, ali se takođe i in situ karcinomi mogu lokalno širiti kroz sistem kanalića. Kao i kod svih parnih organa, karcinom dojke se može javiti obostrano, bilo istovremeno ili sukcesivno. Kod agresivnih formi karcinoma najčešće bivaju zahvaćene obe dojke, što se posebno javlja kod lobularnog infiltrativnog karcinoma.

Regionalne (limfonodularne) metastaze nastaju u slučajevima kada bilo pojedinačne, bilo grupe malignih ćelija, dospeju u limfotok. Maligne ćelije koje su se proširile limfnim putem, zadržavaju se u limfnim čvorovima gde formiraju metastatske skupine izmenjenih ćelija, sa daljim potencijalom širenja. Regionalne metastaze su najčešće u najbližim limfnim nodusima u koje se limfa iz dojki primarno drenira. To su aksilarni (pazušni), infraklavikularni i supraklavikularni limfni čvorovi.

Udaljene metastaze nastaju hematogenim širenjem malignih ćelija, odnosno širenjem putem krvi, nakon što dospeju u cirkulaciju. Ćelije na taj način dospevaju do udaljenih tkiva i organa, a najčešće do pluća, kostiju, jetre i mozga.

Sekundarni tumori dojke su retki, i predstavljaju tumore drugih lokalizacija koji su se nekim od gore navedenih puteva proširili u dojku. To mogu biti maligniteti iz susednih organa, ili sa udaljenih mesta u organizmu. U sekundarne tumore dojke najčešće spadaju karcinomi bubrega, želuca, pluća, kostiju i maligni melanom.

Klinička slika raka dojke

Ukoliko lekar ili sama pacijentkinja otkriju bilo kakve promene koje mogu dovesti do sumnje na karcinom dojke, potrebno je uraditi pre svega osnovne, a zatim i dopunske dijagnostičke metode.

Osnovni dijagnostički problem predstavljaju razne benigne promene (cistične ili solidne), koje mogu podsećati na karcinom. Zbog toga, ali i zbog nespecifičnosti kliničke slike karcinoma, neophodno je navesti neke orijentacione faktore koji mogu biti od pomoći. Ukoliko pacijent posumnja na promenu u dojci treba da obrati pažnju na postojanje sledećih simptoma i znakova:

Verovatni simptomi ciste u dojci su – starost žene oko 30-60 godina i povlačenje promena posle menopauze; jedna ili više jasno ograničenih promena pravilnog, okruglog oblika; konzistencija je obično mekana do elastična; promena je pokretna u odnosu na okolnu kožu, često bolna;

Verovatni simptomi benignog tumora (fibroadenoma) – uobičajena starost je od puberteta pa do 55. godine zivota; obično se nalazi jedan dobro ograničen čvor; oblik je najčešće okrugao, ali može biti ražnjevit ili diskoidan; obično je čvrste konzistencije, veoma pokretan i bezbolan; i u ovom slučaju znaci retrakcije okolnog tkiva dojke su odsutni;

Simptomi raka dojke (karcinoma) – karcinom dojke se javlja obično u srednjem životnom dobu (oko 50. godine života); obično je u pitanju jedan solitaran čvor, nejasno ograničen od okoline; nepravilnog je i najčešće zvezdastog oblika i čvrste konzistencije; slabo je pokretan, obično fiksiran za okolnu kožu ili potkožno tkivo; najčešće je bezbolan;

Pored već navedenih simptoma suspektni na malignitet su i pojava sukrvičavog iscetka ili krvi iz bradavice, i trodimenzionalan oblik tumorske promene. Takođe je karcinom dojke po pravilu najčešće lokalizovan u gornjem desnom kvadrantu dojke.

Najvažnije je da se, ukoliko postoji bilo koji od navedenih simptoma, oni ne smeju zanemariti, već se odmah moraju sprovesti dopunska ispitivanja u cilju što ranijeg otkrivanja karcinoma i pravovremenog započinjanja lečenja, jer je svaka bolest, pa i ona najteža, ukoliko se otkrije na vreme, potencijalno izlečiva.

Dijagnostika raka dojke

Promene na dojkama može da utvrdi bilo klinički lekar prilikom rutinskog pregleda, bilo sama pacijentkinja prilikom samopregleda dojki. Osnovna prevencija raka dojke zapravo i jesu redovni samopregledi i pregledi kod lekara. Vrlo je bitno postaviti pacijentkinjama pitanje da li su primetile bilo kakve promene na dojkama, u smislu asimetrije, iscetka, palpabilnih bolnih ili bezbolnih čvorova i slično.

Zbog činjenice da su dojke otečene i mnogo nodularnije pred menstruaciju, najbolje vreme za njihov pregled je jednu do dve nedelje nakon menstrualnog ciklusa. Na tu činjenicu lekar treba da ukaže pacijentkinji, kao i da joj objasni tehniku samopregleda dojki i pazušnih jama, ukoliko sa njom nije ranije upoznata.

Kako se izvodi samopregled dojki?

Svaka žena do dvadesete godine života treba da bude makar jednom pregledana od strane lekara i da nauči takozvanu tehniku samopregleda dojki. Klinički pregled kod lekara specijaliste se preporučuje na svake tri godine, za žene starosti od 20-40 godina. Nakon 40. godine se preporučuje da se pregledi obavljaju jednom godišnje. Činjenica koja se svakako ne sme zanemariti jeste da su u više od polovine slučajeva tumor dojke otkrile same žene prilikom samopregleda.

Ovaj postupak se vrši odmah nakon menstruacionog ciklusa, kada su grudi meke. Najpre se u stojećem položaju, sa podignutim rukama, posmatraju obe dojke. Normalno, dojke treba da su približno simetrične, a njihove konture treba da budu glatke i ovalne. Bradavice ne treba da su uvučene niti usmerene levo ili desno, vec pravo, ili blago naniže.

Nakon toga se, kružnim pokretima prstiju, nežno masiraju obe dojke i pazušne jame, u svim pravcima. Najbolje je pregled započeti od regije ključne kosti, zatim nežno palpirati celu dojku i završiti pregledom pazuha. Ukoliko se primeti bilo kakva promena na dojkama, potrebno je obratiti se lekaru. Samopreglede je najbolje izvoditi jednom u dva-tri meseca (pa i češće).

Pregled dojki je neophodan pre započinjanja lečenja, da bi se procenilo o kom se tipu promene radi, da li postoji lokalna i regionalna proširenost bolesti ili pak udaljene metastaze. Na osnovu dobro sprovedene dijagnostike određuje se i koji je vid lečenja najbolje primeniti.

Osnovni trias za postavljanje ispravne dijagnoze raka dojke čine:

– klinički pregled – obuhvata dobro uzetu anamnezu i fizikalni pregled (inspekciju i palpaciju)
– mamografija (kod žena posle 40. godine života) i/ili ultrazvuk dojki (pre 40. godine života)
– aspiraciona biopsija tankom iglom za citološki pregled

Pored ovih, postoje i dopunske dijagnostičke metode koje se primenjuju u nejasnim slučajevima, a to su u prvom redu magnetna rezonanca dojki, CT, eksplorativna hirurgija i dodatne metode biopsije (punkciona i inciziona).

Klinički pregled dojki

Klinički pregled, kako je već rečeno, sastoji se od dobro uzete anamneze. Poseban akcenat treba da bude stavljen na sadašnju bolest i porodičnu anamnezu. Sadašnja bolest nam daje hronološke podatke od pojave prvih simptoma i znakova bolesti, do fizikalnog pregleda, a porodičnom anamnezom dobijamo uvid u potencijalne faktore rizika za svaku pacijentkinju posebno.

Sledeći korak je fizikalni pregled koji se sastoji iz dva bitna dela inspekcije (posmatranja) i akta palpacije. Pregled se obavlja u sedećem, ležećem i stojećem položaju. Ruke u sva tri položaja najpre treba da budu slobodno spuštene pored tela, zatim postavljene na kukove, i na kraju podignute iznad glave i ukrštene na potiljku. Pacijentkinja treba da je svučena do pojasa.

Dojka je zbog preglednosti i lakšeg otkrivanja eventualnih patoloških promena podeljena u sedam regija i kvadranata i to su:

– regija 1 – mamila
– regija 2 – centralna zona
– regija 3 – gornje unutrašnji kvadrant
– regija 4 – donje unutrašnji kvadrant
– regija 5 – gornje spoljašnji kvadrant
– regija 6 – donje spoljašnji kvadrant
– regija 7 – regija aksile tj. aksilarni produžetak

Inspekcija dojki

Metodom inspekcije se procenjuje asimetrija u veličini, izgledu i obliku leve i desne dojke. Takođe je od velike važnosti procena stanja kože dojke, pa se posmatra venski crtež, uvučenost ili namreškanost, otoci i čvorići u koži dojke i bradavice.

Inspekcija se obavlja najčešće i najbolje u sedećem položaju, za početak sa rukama spuštenim pored tela. Prilikom inspekcije kože dojke obratiti pažnju na:

– boju kože i njen izgled (npr. kod infekcija ili inflamatornog karcinoma koža je crvena, hiperemična i sjajna)

– debljinu kože i izražene pore na koži (izrazito zadebljala koža dojki i proširene pore mogu ukazivati na karcinom dojke)

– konture kod obe dojke (postojanje bilo kakve promene u smislu izbočina, ulegnuća ili zaravnjenja) – ukoliko postoji zaravnjenje kontura normalnih oblina dojke to može ukazati na mogućnost postojanja karcinoma

– veličinu dojki i njihovu simetričnost (male razlike u veličini dojki i areola su uobičajene i smatraju se normalnim nalazom)

Prilikom inspekcije bradavica treba zapaziti njihove sledeće karakteristike:

– veličinu i oblik bradavica obe dojke (bradavice mogu biti uvučene/izbočene iznad površine areola, što je najčešće normalan nalaz)

– pojavu zaravnjene ili uvučene bradavice koja ukazuje na njenu retrakciju, koja pored toga može biti i zadebljala – ovakav nalaz, posebno ako je asimetričan, je visoko suspektan na karcinom dojke

– pravac u kome su bradavice usmerene (normalno je vertikalno ili naniže)

– asimetriju pozicije bradavica (svaka ovakva asimetrija treba da pobudi sumnju na karcinom)

– pojava sekrecije (iscetka) iz jedne ili obe bradavice (takođe sumnjiva na malignitet)

Da se prilikom posmatranja dojki ne bi previdela eventualna nevidljiva retrakcija kože i tkiva dojke, treba zamoliti pacijentkinju da ruke najpre podigne iznad glave, a potom i da osloni ruke na kukove. Zatim pažljivo ponavljamo inspekciju obe dojke. Podupiranjem savijenim rukama na kukovima, dolazi do kontrakcije grudnih mišića.

U slučaju postojanja samog karcinoma dojke, ili kada je on udružen sa fibroznim promenama na koži ili fascijalnom omotaču pektoralnih mišića, dolazi do nastanka ulegnuća u ovoj regiji. To se dešava upravo zbog kontrakcije ovih mišića koji povlače kožu ka unutra. Tako, bilo ulegnuće, ili pak retrakcija na grudnom košu provocirana ovim položajima ruku, ukazuje na vrlo verovatan karcinom dojke.

Palpacija dojki

Palpacija podrazumeva pregled obe dojke, kao i obe pazušne, natključne i potključne jame. Metoda se izvodi laganim rotacionim pritiskom prstima postavljenim na grudi, a nasuprot zidu grudnog koša. Za ispitivanje se uvek koristi isti smer palpacije – suprotno od kretanja kazaljke na časovniku i to od regije klavikule (iznad i ispod ključne kosti), preko regije ispod dojke i na kraju do aksilarne regije. Palpacijom dojki mogu da se nađu sledeće promene:

– dobro razvijeno žlezdano tkivo bez patoloških promena
– dvodimenzionalne asimetrične lezije koje ukazuju na neku displaziju dojke
– vrlo grube displastične promene sa početnom trećom dimenzijom (trećom dimenzijom se naziva dubina promena)
– trodimenzionalna promena nepravilnog oblika je tumorska lezija

Ako se metodom palpacije nađe promena koja ide u dubinu tj. ima i treću dimenziju, obavezno je treba što bliže odrediti:

– lokalizaciju (što tačniji položaj) u odnosu na bradavicu i kvadrante dojke (pomenutih 7 regija)
– veličinu u centimetrima
– oblik promene (nepravilan, ovalan, zvezdast ili režnjevit)
– konzistenciju (meka, elastična ili čvrsta)
– osetljivost (bolna ili bezbolna)
– površinu (glatka ili čvornovata)
– pokretljivost prema podlozi (pokretna ili fiksirana promena u odnosu na grudni mišić i grudni koš)
– odnos prema okolnoj koži (da li zahvata kožu i da li je uvlači ili ispupčava)
– ograničenost prema okolnom tkivu dojke (jasno ili nejasno ograničena promena)
– stanje regionalnih limfnih čvorova (da li su uvećani ili nisu, a ako su uvećani, da li su simetrično ili asimetrično povećanih dimenzija)

Palpacija aksilarne regije je bitna kod karcinoma dojke jer su aksilarni limfni čvorovi najčešće uvećani, a time i lako palpabilni. Tako se pri pregledu ove regije napipaju jedan, ili više malih mekih bezbolnih nodusa u pazušnoj jami. Ukoliko se nađu uvećane i bolne aksilarne limfne žlezde, potrebno je palpirati i supra i infraklavikularne čvorove. Ukoliko se radi o karcinomu, limfne žlezde su najčešće uvećane, bezbolne i čvrste.

Mamografija

Mamografija je takozvani „zlatni standard“ u dijagnostici raka dojke. Vrlo retko se dešava da mamografija ostane negativna uz jasan klinički nalaz karcinoma (to može da se desi kod dojki sa dobro razvijenim žlezdanim tkivom do 30. godine života ili kod posebnih histoloških oblika karcinoma).

Ono što je veoma važno naglasiti, jeste da ova metoda ima najveći značaj za otkrivanje mikrokalcifikacija (karcinoma in situ) i nepalpabilnih tumora dojke. Od velike je koristi u praćenju stanja nakon poštednih operacija, zračne ili hemioterapije, kao i za procenu stanja suprotne dojke. Prvu mamografiju treba uraditi oko 45. godine života. Preporučuje se da se kod zdravih žena posle 40.- 50. godine života, mamografije rade jednom u dve godine, a posle 50. godina starosti na svakih godinu dana. Kod suspektnog tumora koji se prati, ili nakon neke od terapijskih procedura, radi se obično na 6 meseci do godinu dana, zavisno od karakteristika svakog pojedinačnog slučaja.

Ultrazvuk dojki

Ultrazvuk dojki je pre svega od značaja za razlikovanje cista od solidnih tumora, kao i za izvođenje punkcione ili hirurške biopsije. Novi aparati su visokih tehničkih mogućnosti, a sama metoda je bezbolna i komforna za pacijenta. Obično se preporučuje kod praćenja brzine rasta benignih tumora ili cista, kao i za vođenje iglene ili aspiracione biopsije. Radi se kod zdravih žena obično u vremenskom razmaku od godinu dana, a kod suspektnih ili obolelih žena kod kojih se promena prati na svakih 3-6 meseci.

Pored ove dve vizualizacione metode, u nedovoljno jasnim slučajevima se radi i magnetna rezonanca (MR) dojki, koja daje najprecizniju lokalizaciju i izgled same promene u sve tri njene dimenzije.

Aspiraciona biopsija

Aspiraciona biopsija tankom iglom koristi se za dobijanje uzorka tumora za citološka ispitivanja i patohistološku potvrdu maligniteta. Ova metoda omogućava pregled uzetog uzorka ćelija, ako postoji sumnjiva palpabilna, mamografska i/ili ultrazvučna promena u dojci. Iglena biopsija se takođe moze koristiti za bioptiranje uvećanih limfnih čvorova.

Ukoliko se pravilno i stručno izvodi, metoda je jednostavna i skoro bezbolna, a pacijentkinje je dobro podnose.

Dopunska dijagnostika

Punkcija iglom za uzimanje tkivnog uzorka (punkciona biopsija) je procedura koja omogućava dobijanje manjih tkivnih isečaka za odredjivanje histološkog tipa tumora, što je od značaja za terapijski pristup, kao i za procenu prognoze.

Inciziona biopsija je dijagnostička metoda, invazivnija od prethodne, i predstavlja klinasto isecanje tkiva dojke, tj uzimanje isečka tkiva za patohistološki pregled. Materijal je najbolje uzeti sa ivica egzulcerisanih tumora, ili sa metastatski izmenjenih limfnih čvorova. Ovaj vid biopsije koristi se kod bolesnica sa primarno inoperabilnim rakom dojke.

Dijagnostička hirurgija raka dojke (eksplorativna hirurgija) je visoko invazivni postupak koji se sastoji u odstranjenju palpabilnog tumora dojke radi mikroskopskog pregleda. Ima za cilj da odstrani sumnjivi deo tkiva dojke i da pri tome ne naruši normalan izgled dojke. Vrlo je bitna stručnost u oblasti onkološke hirurgije kao i poznavanje osnovnih principa rekonstruktivne i plastične hirurgije, da bi bila ispunjena oba navedena cilja.

Posle završenog kliničkog pregleda i radiološke dijagnostike, a po potrebi i biopsije, kod sumnje na karcinom dojke potrebno je uraditi i dodatnu dijagnostiku. To pre svega podrazumeva metode kojima se može proceniti postojanje udaljenih metastaza i utvrditi stadijum bolesti prema takozvanoj TNM klasifikaciji:

– radiografiju pluća, lobanje, kičme i karlice
– ultrazvuk trbuha
– kompletnu krvnu sliku i laboratorijske pretrage

TNM klasifikacija

TNM klasifikacija tumora je vrlo bitna, jer određuje stadijum tumora, a time i terapijski pristup i prognozu bolesti. Početna slova ove skraćenice znače:

– T – postojanje i veličina primarnog tumora

– N – postojanje regionalnih metastaza (u limfnim nodusima određene regije jednostrano ili obostrano)

– M – postojanje udaljenih metastaza (u plućima, kostima, jetri, mozgu, pleuri, peritoneumu, na koži ili nekom drugom mestu)

Karcinom dojke ima 4 osnovna stadijuma i posebnu formu ili stadijum koji se naziva karcinom in situ, a koji ima i najbolju prognozu. Tumori otkriveni u kasnijim, a naročito u poslednjem četvrtom stadijumu kada već postoje i udaljene metastaze, su oni sa najlošijom prognozom i najkraćim preživljavanjem pacijentkinja.

Lečenje raka dojke

Prvo i najvažnije načelo u terapiji malignih tumora dojke jeste da je pristup lečenju ove bolesti multidisciplinaran (da je potrebno primeniti ili kombinovati više terapijskih procedura). Najvažnija je rana dijagnostika raka dojke koja omogućava bolju prognozu i povećanje dužine i kvaliteta života pacijentkinje.

Metode koje se koriste u terapiji i najčešće se međusobno kombinuju su: hirurgija, radioterapija i hemioterapija. Koji će se pristup koristiti, zavisi od uznapredovalosti, odnosno stadijuma tumora, koji se određuje na osnovu već pomenute TNM klasifikacije.

Hirurško lečenje raka dojke

Hirurško lečenje raka dojke može biti radikalno i poštedno.

Radikalna hirurgija dojke

Radikalna hirurgija podrazumeva kompletno uklanjanje dojke (mastektomija) i isecanje limfnih čvorova istostrane pazušne jame. Bitno je da se tokom isecanja limfnih čvorova aksile odstrani svo masno tkivo i limfni nodusi, a da se sačuvaju krvni sudovi i nervni elementi. Modifikovana radikalna mastektomija je najefikasnija metoda u lečenju operabilnih karcinoma dojke.

Rekonstrukcija dojke

Kako je dojka simbol ženske lepote i materinstva, nakon ovakvih operacija može doći do čitavog niza problema kod pacijentkinje, počev od emocionalnih i seksualnih poremećaja, pa sve do teških psiholoških trauma. Rekonstrukcija dojke posle mastektomije umanjuje ove psihološke probleme i omogućava pacijentkinji da kvalitetnije živi. Rekonstruktivna hirurgija je sastavni deo primarne terapije raka dojke i ima za cilj da nadomesti sva odstranjena tkiva dojke i postigne najpribližniju simetriju i izgled, kakvi su postojali i pre mastektomije.

Rekonstruktivna operacija se može uraditi odmah nakon potpunog odstranjenja dojke (primarna rekonstrukcija), ili posle tri do šest meseci (sekundarna rekonstrukcija). U nadoknadi nastalog defekta može se primeniti više metoda, ali to su pre svega ugradnja implanta, ili tkivnih ekspandera. Kao i kod svake hirurške procedure, i kod rekonstruktivnih zahvata postoje onovne indikacije i kontraindikacije.

Indikacije za rekonstrukciju dojke su:

– modifikovana radikalna mastektomija (tj. kompletno odstranjenje dojke)
– psihološke indikacije (prevazilaženje emocionalne i psihičke traume i bolji kvalitet života)

Kontraindikacije za rekonstrukciju dojke su:

– teško opšte zdravstveno stanje pacijentkinje
– uznapredovala i recidivirajuća forma karcinoma i kancerski mastitis
– četvrti stadijum bolesti
– tehnički nedostaci i nedovoljna obučenost hirurga za ovakve intervencije

Poštedne operacije karcinoma dojke

Poštedne operacije karcinoma dojke izvode se kod rano otkrivenih tumora i tumora malih dimenzija. U ovim vrstama operacije obavezna je postoperativna primena zračenja tj radioterapija, nakon završene hirurške intervencije. Pomoćna hemioterapija i/ili hormonalna terapija se posle operacije mogu primeniti, u zavisnosti od histopatološkog nalaza u tumoru i limfnim čvorovima.

Komplikacije u hirurškom lečenju karcinoma dojke

Kao i u svim granama hirurgije, i u hirurgiji dojke mogu se javiti komplikacije koje se mogu podeliti na preoperativne, i rane i kasne postoperativne.

Preoperativne komplikacije se dešavaju najčešće kod disekcije pazušne jame i odnose se na povrede velikih krvnih sudova (najozbiljnije su povrede vene axilaris) ili presecanje nerava.

Rane postoperativne komplikacije su krvarenje, limforeja, infekcije i bolovi. Kasna postoperativna komplikacija je limfedem ruke koji može dovesti do trajne invalidnosti, ali je na sreću redak i javlja se u 5-10% slučajeva.

Radioterapija

Radioterapija u lečenju karcinoma dojke se retko sprovodi samostalno, osim kod inoperabilnih tumora u krajnjem stadijumu bolesti. Najčešće je zračna terapija kombinovana sa hirurgijom, i može biti pre ili postoperativna.

Zračenje pre operacije ima za cilj da, ukoliko je to moguće, smanji veličinu primarnog tumora da bi se izbegla radikalna intervencija, odnosno mastektomija, i izvela manje opsežna tj poštedna operacija.

Postoperativna zračna terapija je važna za uništavanje eventualno zaostalih malignih ćelija u operativnom području i limfnim nodusima.

Takozvana palijativna radioterapija se primenjuje u terminalnim stadijumima bolesti, kada već postoje udaljene metastaze i kada je operacija nemoguća, sa ciljem produženja života pacijentkinje.

Hemioterapija

Hemioterapija (citostaticima i imunosupresivima) se takođe primenjuje u kombinaciji sa nekom od prethodne dve metode lečenja, jer sama obično ne daje dobre rezultate. Može se primeniti izolovano u krajnjim stadijumima, ili kod već uveliko proširene bolesti, kada ni jedna druga metoda ne daje rezultate. Tada, uz dodatak lekova protiv bolova, ima efekat u produženju života za najviše nekoliko meseci.

Prognoza karcinoma dojke

Petogodišnje preživljavanje kod žena sa ovom vrstom tumora, uslovljeno je pre svega stadijumom bolesti. Što je bolest više uznapredovala ili kasnije otkrivena, to je uspeh izlečenja manji i prognoza je lošija. Poseban problem predstavljaju rasejane maligne ćelije u limfnim čvorovima ili udaljenim organima koje se previde, ili se u potpunosti ne unište pomenutim terapijskim metodama. Upravo iz tog razloga karcinom dojke je poznat kao tumor koji ima visoku tendenciju recidiviranja.

U zaključku treba navesti da je rak dojke otkriven na vreme, bolest koja se može izlečiti i imati dobru prognozu. Zbog toga je vrlo bitno odlaziti na preglede kod izabranog lekara, raditi samopreglede kod kuće i odazivati se na redovne kontrolne skrininge. Možda će vam ovi postupci oduzeti nekoliko minuta dragocenog vremena, ali vam u zamenu za to mogu spasiti život.

Sponzorisano:

loading...
Loading...

Još zanimljivog sadržaja: