U eritrocitima, odnosno crvenim krvnim zrncima nalazi se hemoglobin. Predstavlja metaloprotein i on sadrži gvožđe. Osnovna uloga hemoglobin jeste da od pluća transportuje kiseonik do drugih delova organizma.
Takođe, ključnu ulogu hemoglobin ima i prilikom prenosa ugljen-dioksida, jer on od tkica do pluća prenosi ugljen-dioksid. Kada se jedan molekul kiseonika potroši, onda oko 0,8 molekula ugljen-dioksida nastrane.
Ukolo u organizmu nivo hemoglobin padne ispod normalnih vrednosti, onda se javlja anemija. Najbolji način da se kontroliše stanje hemoglobin u krvi jeste da se redovno vrše laboratorijske analize.
Kompletna krvna slika daje uvid u stanje organizma, pa bilo da je su u pitanju laboratorije iz Novog Sada, Beograda, Kragujevca ili nekog drugog grada, nalaz krvi se brzo i lako dobija.
Kakva je struktura hemoglobina?
Hemoglobin za sebe može da veže između 1,35 do 1,37 ml kiseonika po jednom gramu hemoglobin. To znači da se u krvi može povećati ukupan kapacitet kiseonika čak i do 70 puta.
S obzirom na to da je mala količina kiseonika koja bi u telesnim tečnostima mogla da se rastvori, ona je dovoljna samo za male životinje, ali ne i za ljudski organizam. Kod većih organizama hemoglobin ima ulogu da prenosi mnogo veću količinu kiseonika.
Sam nazive hemoglobin sastoji se od reči hem i globin što znači da je u pitanju globularni protein koji ima hem grupu. A šta je zapravo hem grupa? Reč je o grupi koja ima organiski de oi stom gvožđa koji i jeste zadužen za vezivanje kiseonika.
U krvi se količina hemoglobina iskazuje vrednostima g/dl ili g/l ili mmol/l. Kod muškaraca normalna nivoa hemoglobin u krvi je između 13,8 i 18,2 g/dl, dok je kod žena od 12,1 do 15,1 g/dl.
Kod dece nivo hemoglobin ukrvi trebalo bi da bude između 11 i 16 g/dl, dok je kod trudnica normalna nivo između 11 i 12 l/dl. Skraćena oznaka za Hemoglobin jeste HB ili Hbg.
Koje bolesti izaziva poremećaj hemoglobin u krvi?
Ako se smanji nivo hemoglobin u krvi, bez obzira na broj eritrocita, odnosno crvenih krvnih zrnaca, dolazi i do smanjenja kapaciteta krvi kojom se transportuje kiseonik i tada nastaje anemija. U Zapadnom svetu najčešće je izrok anemije manjak gvožđa u organizmu i usled toga dolazi do smanjene sinteze hemoglobin.
Zato eritrociti postaju hipohromični, tj. imaju manji crveni pigment i manji su nego što je to normalno, odnosno mikrocitični su. Kod afričkih i američkih crnaca jasvlja se tzv. srpasta anemija koja je veoma ređa bolest kod belaca.
Kada do kraja svog života crvena krvna zrnca dođu usled nekog defekta ili straenja, ona se razgrađuju u jetri zajedno sa hemoglobinom, dok gvožđe biva reciklirano. Vek trajanja crvenih krvnih zrnaca je oko 120 dana. Kada se jedna hem grupa razgradi onda nastane jedan molekul ugljen-dioksida.
Bilirubin predstavlja drugi važan element prilikom razgradnje hem grupe. Do pojave žutice dolazi kada je visok nivo bilirubina u krvi, a to znači da je došlo do intenzivnije razgradnje crvenih krvnih zrnaca nego što je to obično.
Kada se hemoglobin nepravilno razgradi on može male kapilare da zakrči, pogotovu sitne kapilare koji služe za filtriranje krvi u bubrezima i zbog toga često dolazi do oštećenja bubrega.