Lupus, tačnije sistemski eritemski lupus (“Lupus Erythematodes”) kako se stručno naziva, predstavlja vrstu autoimunog oboljenja, koje se prema statističkim podacima koji su bazirani na rezultatima medicinskih istraživanja, javlja kod jedne od ukupno dve hiljade osoba. Najčešće, ova vrsta bolesti, manifestuje se između petnaeste i četrdeset pete godine života, ali nisu usamljeni ni primeri koji potvrđuju da se lupus može manifestovati i ranije, kao i kasnije tokom života (to znači da se lupus može manifestovati čak i u detinjstvu, kao i u srednjem životnom dobu, pa čak i u starosti).
Kako je dokazano, lupus se čak devet puta češće javlja kod žena, nego kod muškaraca i procenjuje se da je takva činjenica povezana sa uticajem hormona na njegovu pojavu.
S obzirom da je lupus vrsta autoimunog oboljenja, on nastaje i razvija se kao posledica poremećaja u funkciji imunološkog sistema, u okviru kojeg dolazi do proizvodnje antitela koja napadaju organizam, tačnije zdravo tkivo i organe unutar organizma. Pomenuta antitela, koja svojim prisustvom i načinom delovanja u organizmu zapravo i definišu prisustvo lupusa, mogu napasti kožu i zglobove, ali i hematopoezno tkivo (krvno tkivo), bubrege, pluća, srce, pankreas, jetru, želudac, pa čak i nervni sistem.
U većini sličajeva, prisustvo lupusa se najpre manifestuje na koži i to kroz pojavu crvenila na licu koje je karakteristično po tome što je formirano u obliku leptira.
Simptomi lupusa
Simptomi lupusa, karakteristični su po tome što se razvijaju vrlo postepeno i što su u početnoj fazi razvoja vrlo nespecifični, odnosno slični simptomima različitih drugih vrsta oboljenja.
Kao što smo kroz sadržaj predhodnih redova napomenuli, prvi simptom koji otkriva prisustvo lupusa u organizmu, uglavnom je izražen kroz pojavu crvenila na licu koje je formirano u obliku leptira i koje se prostire preko nosa i obraza (kao leptir raširenih krila, kojem je telo na površini nosa, a krila na površini obraza, tačnije jagodica).
Pored pomenutog i opisanog, postoje i brojni drugi simptomi lupusa i to su sledeći simptomi:
– Prisustvo bolova u zglobovima (najčešće, bol se najpre javlja u sitnim zglobovima, kao što su zglobovi prstiju na rukama ili nogama),
– Prisustvo crvenila koje se javlja na koži koja prekriva površinu zglobova koji su zahvaćeni bolom),
– Prisustvo otoka koji se javlja u regijama zglobova koji su zahvaćeni bolom,
– Prisustvo ogrubelosti, odnosno hrapavosti kože u regijama u kojima su izraženi bol, crvenilo i otok,
– Prisustvo bolova u mišićima,
– Prisustvo povišene telesne temperature,
– Prisustvo često ponavljajuće mučnine, koja nije uzrokovana niti povezana sa konzumiranjem hrane i koja je često praćena povraćanjem,
– Prisustvo nadutosti stomaka,
– Prisustvo glavobolje,
– Prisustvo malaksalosti i opšte slabosti organizma,
– Prisustvo otoka koji se javlja u regijama limfnih čvorova,
– Pojava čvorića u potkožnom tkivu (u regiji kože koja pokriva potkožne čvoriće, uglavnom nastaje upala, koja je praćena intenzivnim crvenilom). Ono što je karakteristično za ovakve čvoriće, jeste da se oni nakon određenog vremenskog perioda spontano povlače, ali da na mestima na kojima su bili, ostavljaju sitno izražena udubljenja,
– Pojava fleka na koži (fleke mogu biti blede ili tamne i nastaju uglavnom nakon izlaganja kože suncu),
– Pojava plikova na koži (plikovi se javljaju u regijama u kojima je koža upaljena i crvena ili u regijama u kojima je koža ogrubela i hrapava),
– Prisustvo alopecije (opadanja kose),
– Prisustvo anemije koja je praćena smanjenjem vrednosti leukocita u krvi.
Upravo navedeni simptomi lupusa, smatraju se primarnim simptomima ove vrste bolesti. Kao takvi, oni se prvi manifestuju i razvijaju i prvi kroz svoje manifestovanje ukazuju na prisustvo lupusa. Takvi simptomi, mogu trajati mesecima, pa čak i godinama i u tom periodu se naizmenično, nebrojeno mnogo puta mogu povlačiti i ponovo manifestovati.
Ipak, kako je lupus sistemska autoimuna bolest, navedeni simptomi nisu jedini koji mogu da nastanu i da se razviju kao posledica njegovog prisustva.
Naime, najčešće kroz nekoliko meseci ili kroz nekoliko godina od trenutka u kojem je došlo do manifestacije prvih i ujedno primarnih simptoma lupusa, mogu se razviti i drugi, često teži i komplikovaniji simptomi ove bolesti.
Takvi simptomi, najčešće se odnose na prisustvo promena u funkiji vitalnih organa ili na prisustvo promena koje su definisane kao oboljenja koja zahvataju vitalne organe, a koja su posledica prisustva lupusa.
Ono što je karakteristično za takve simptome, jeste da se oni mogu razlikovati od pojedinca do pojedinca i da se u medicinskoj praksi ne smatraju bukvalno simptomima, već posledicama lupusa.
Ovo su takvi, mogući simptomi, odnosno posledice lupusa:
– Prisustvo tahikardije (ubrzanog srčanog ritma),
– Prisustvo hipertenzije (povišenog krvnog pritiska),
– Prisustvo venske tromboze,
– Prisustvo oslabljene, tačnije usporene cirkulacije,
– Prisustvo srčane insuficijencije (srčane slabosti),
– Prisustvo perikarditisa (zapaljenja srčane kese, koja se često naziva i srčana maramica),
– Prisustvo bola u grudima (bol se javlja prilikom udisanja, odnosno prilikom izdisanja, ali i prilikom određenih pokreta koji aktiviraju grudni koš. Takođe, bol se može javiti i pri dodiru grudnog koša),
– Prisustvo upale pluća,
– Prisustvo upale plućne maramice, usled koje plućna maramica uglavnom ostaje trajno prilepljena (čak i po izlečenju upale),
– Prisustvo otežanog gutanja,
– Prisustvo često ponavljajuće potrebe za podrigivanjem,
– Prisustvo čira na želucu,
– Prisustvo upale pankreasa,
– Prisustvo uvećanja jetre,
– Prisustvo bubrežne insuficijencije (slabosti bubrega, koja u na sreću vrlo retkim situacijama može biti toliko izražena i intenzivna da može dovesti i do totalnog otkazivanja bubrega). Ukoliko dođe do manifestacije ovog simptoma, tačnije posledice prisustva lupusa, uglavnom se javlja prisustvo krvi u urinu i dolazi do oticanja nogu (stopala ili listova) i do oticanja očnih kapaka,
– Prisustvo anemije,
– Prisustvo manifestacije različitih oblika psihotičnih poremećaja ponašanja (takvi poremećaji, nastaju ukoliko se prisustvo lupusa u organizmu odrazi na strukturu nerava, a samim tim i na nervnu funkciju),
– Prisustvo epileptičnih napada.
Ponovićemo još jednom, upravo navedeni simptomi koji se u medicinskoj praksi tretiraju kao posledice prisustva lupusa, mogu se razlikovati od pojedinca do pojedinca. To konkretno znači da osoba koja ima problem sa prisustvom lupusa, ne mora imati i uglavnom nema sve upravo navedene simptome, odnosno posledice lupusa, već samo neke od njih. Kod nekih osoba koje boluju od lupusa, takvi simptomi, odnosno posledice se čak nikada i ne razviju i prisustvo lupusa, ostaje izraženo samo kroz manifestaciju primarnih simptoma lupusa.
Uzroci nastanka lupusa
Kao što je to slučaj i sa brojnim drugim vrstama autoimunih oboljenja, uzroci nastanka lupusa su i dalje nedovoljno istraženi, pa samim tim nisu ni jasno definisani niti poznati. Ipak, ono što se zna i što je sa medicinske strane dokazano, jeste da su oni povezani sa prisustvom i sa delovanjem određenih uticajnih faktora koji se međusobno mogu podeliti na egzogene, odnosno spoljašnje i endogene, odnosno unutrašnje.
U kategoriju egzogenih, odnosno spoljašnjih faktora, svrstane su različite vrste infekcija koje mogu nastati i koje se mogu razviti unutar organizma (što je osoba češće izložena pojavi bilo kojih oblika infekcija, to se u njenom slučaju više razvija rizik od mogućnosti nastanka lupusa).
U kategoriju endogenih, odnosno unutrašnjih faktora, svrstane su genetska predispozicija (na prvom mestu) i hormonalne promene (činjenicu da hormonalne promene predstavljaju faktor koji utiče na formiranje uzroka nastanka lupusa, potvrđuje podatak da se lupus čak 9 puta češće javlja kod žena nego što je to slučaj kod muškaraca).
Pored navedenih faktora, često izlaganje suncu, takođe predstavlja faktor koji utiče na formiranje uzroka nastanka lupusa. Baš zbog toga, lupus se znatno češće manifestuje leti, jer je upravo tada, izloženost suncu najizraženija i najučestalija.
Kao i na nastanak i na razvoj drugih oblika autoimunih oboljenja, stres i nepravilno oblikovana ishrana u značajnoj meri utiču i na nastanak i na razvoj lupusa.
Lečenje lupusa
U početnoj fazi razvoja lupusa, tačnije dok je prisustvo bolesti još uvek svedeno na manifestaciju primarnih simptoma i dok se nije odrazilo na nastanak posledica koje se odnose na pojavu poremećaja funkcija vitalnih oragana, lečenje se spovodi kroz primenu kortikosteroida, antiinflamatornih medikamenata i antimalarika. Cilj takvog oblika lečenja, jeste da najpre smanji, a onda i da u potpunosti neutrališe prisustvo bola i upale zglobova, da smanji povišenu telesnu temperaturu i da utiče na eliminisanje promena na koži. Kada dođe do smanjenja, odnosno do neutralisanja i do potpunog eliminisanja navedenih simptoma, automatski dolazi i do sprečavanja mogućnosti da se prisustvo lupusa raširi unutar organizma i da takva činjenica počne da deluje na smanjenje kvaliteta funkcija vitalnih organa, odnosno da se odrazi na pojavu oboljenja vitalnih organa.
Ukoliko se pak lečenje lupusa započne u fazi u kojoj se prisustvo bolesti već raširilo unutar organizma i zahvatilo neki od vitalnih organa, pored navedenih vrsta medikamenata, u terapiju je potrebno uključiti i imunosupresivne medikamente. Neki od najčešće korišćenih i samim tim preporučenih imunosupresivnih medikamenata su: “Ciklosporin”, “Ciklofosfamid”, “Mofetil”, “Mikofenolat” ili “Azatioprin”.
Ono što predstavlja inovaciju u procesu lečenja lupusa koja je aktuelna poslednjih godina i koja se pokazala kao efikasna, jeste primena monoklonskih antitela koja imaju za cilj da blokiraju signalne molekule i ćelije koje utiču na nastanak i na razvoj lupusa. Neke od vrsta takvih monoklonskih antitela su “Belimumab” i “Rituksimab”.
U proces lečenja lupusa, dozvoljeno je, a često je čak i neophodno uključiti i medikamente koji su namenjeni delovanju na određena specifična stanja u organizmu koja su nastala kao posledica prisustva lupusa (na primer, ukoliko se kao posledica prisustva lupusa razvije hipertenzija, potrebno je u proces lečenja lupusa uključiti medikamente za snižavanje krvnog pritiska, ukoliko se pak kao posledica prisustva lupusa razvije neki drugi oblik zdravstvene smetnje, potrebno je izabrati medikamente koji su prema načinu delovanja prilagođeni toj vrsti zdravstvene smetnje).
Ono što takođe igra veoma važnu ulogu u procesu lečenja lupusa, jeste ishrana.
Naime, osobe koje boluju od lupusa, treba da izbegavaju konzumiranje soli i šećera, ali i konzumiranje namirnica kao što su mesne prerađevine (viršle, paštete, salame, kobasice i slično), pekarski proizvodi (kroasani i peciva), slatkiši, grickalice, mleko i mlečni proizvodi, meso (posebno masne vrste mesa), margarin i industrijski proizvedeni dodaci ishrani (kao što je kečap, majone, senf i različite vrste industrijskih soseva).
Takođe, osobe koje boluju od lupusa, trebalo bi strogo da izbegavaju konzumiranje alkohola, kao i konzumiranje cigareta.
Namirnice koje oboleli od lupusa treba da konzumiraju i to u što većim količinama su namirnice koje su bogate omega-3 masnim kiselinama, a to su orašasti plodovi, riba (posebno pastrmka, skuša, losos i sardina), laneno seme, laneno ulje i ulje noćurka.
Pored namirnica koje su bogate omega-3 masnim kiselinama, oboleli od lupusa treba da konzumiraju i što veće količine svežeg ili barenog povrća i što veće količine svežeg voća.
Namirnice koje jačaju funkciju imunološkog sistema, kao što su beli luk, limun ili med, takođe su izuzetno korisne u procesu lečenja lupusa.
Uz to, korisna je i primena određenih vrsta čajeva ili čajnih mešavina, kao što su čaj od kamilice, čaj od mešavine hajdučke trave i kičice ili čaj od mešavine žalfije, klekinih bobica i cvetova zove.
Pomenute vrste čajeva, odnosno čajnih mešavina, poželjno je zasladiti medom i konzumirati ih u količini od dve šolje dnevno, svakodnevno.
Ono što je najvažnije da znate u vezi lečenja lupusa, jeste da morate biti uporni i to uporniji nego što je sama bolest. Naime, uz dovoljno upornosti i istrajnosti, lupus je bolest koja se može pobediti i čiji se simptomi potpuno uspešno mogu kontrolisati.
Ono što će vam dodatno u tome pomoći, jeste izbegavanje stresa i izbegavanje izlaganja okolnostima koje bi mogle da naruše vaš imunološki sistem (to može biti nedostatak sna, preteran fizički ili psihički umor i slično).
Obloga za lečenje lupusa
Primena obloga, takođe je efikasna u lečenju lupusa, talnije u cilju neutralisanja simptoma kao što su crvenilo kože, bol i otok zglobova,
Jedna od najefikasnijih obloga koje doprinose lečenju lupusa, priprema se i koristi se na sledeći način:
U jednakim količinama, uzme se med, jabukovo sirće, komovica i šljivovica, to se pomeša i u to se doda brašno (količina brašna, treba da bude tolika da je dovoljna da se formira kompaktno testo srednje gustine). Kada se napravi testo od navedenih sastojaka, potrebno ga je naneti direktno na zglob ili na zglobove koji su zahvaćeni simptomima lupusa.
Zatim, preko zgloba na koji ste naneli oblogu od lekovitog testa, potrebno je obaviti najlon, a zatim sve to učvrstiti gazom. Oblogu treba ostaviti da deluje najmanje 6 sati (najbolje tokom čitave noći), a potom je treba skinuti i kožu treba oprati umereno toplom vodom.
Ovako pripremljenu oblogu, na opisan način treba koristiti svakodnevno u periodu od pet dana.
